سمسور

سفرمقامات پاکستانی به کابل، ازسوی بعضی از تحلیلگران، آغاز یک بازی جدید سیاسی درافغانستان و منطقه پنداشته شد. بعد از این سفر، برخی از رسانه های جهان از تیره گی روابط میان واشنگتن و اسلام آباد خبردادند. برخی ها درپاکستان به این نظراند که امریکا از پاکستان مانند یک "کاندوم" استفاده میکنند. نظامیان پاکستانی قبل از مرگ اسامه در مقابل ستراتیژی امریکا در پاکستان- منطقه بعضی باید ها و نباید ها را وضع کردند. ستراتیژیست های پاکستان تلاش داشتند تا جنگ و حضور ایالات متحدۀ امریکا در افغانستان را زیرسوال قرارداده، خود با یک طرح تازه و بازهم با استفاد از "سرمایه های ستراتیژیک" خود (طالبان، شبکۀ حقانی...)، ابتکارعمل را در دست گیرند.

از سوی دیگر، از چندی بدینسو میلان اسلام آباد بطرف پیکن (چین) بیشتر گردیده بود (بخصوص در عرصۀ مشارکت های نظامی). دولت چین سال گذشته از پلان ایجاد دو ریاکتوراتمی 340 میگاوات در صوبۀ پنجاب پاکستان خبر داده بود. ادارۀ اوباما فوراً نگرانی خود را از این پلان بدلیل عدم امنیت و فعالیت شبکه های تروریستی در پاکستان اظهارکرد. پاکستان همچنان قرارداد خریداری 36 طیاره جنگی F-10 را با چین امضاء کرد ... 

بعد از سفر صدراعظم پاکستان و مقامات نظامی آنکشور به کابل، واشینگتن با فرستان نماینده گان بلندرتبۀ نظامی و دیـپلـماتیک خود به اسلام آباد و متهم کردن سازمان استخباراتی آنکشور به حمایت از شبکه های تروریستی (خاصتاً شبکۀ حقانی) در مطبوعات، خواست تا سیاست جدید نظامیان پاکستان را در کنترول نگهدارد، اما به اساس گزارش های خبری، سفراخیر مایک مولن، لوی درستیز امریکا، طی ماه گذشته به پاکستان و ملاقات های وی با نظامیان آنکشور از لحاظ روابط میان دو کشور مؤثر نبود. حدود یک و نیم هفته بعد از این سفر، خبرکشته شدن اسامه بن لادن جهان را گرفت. سوال که در اینجا بمیان میآید اینست که آیا کشته شدن اسامه در پاکستان و در چنین یک وضعیت فقط یک تصادف زمانی بود؟ جواب هرچه باشد، مرگ اسامه در خاک پاکستان مسیر بازی جدید اسلام آباد را تغییر داد. اکنون پاکستان تحت فشارهای داخلی و بین المللی قرار گرفته است. اما علی رغم تحلیل های ایدیالیستیک برخی از صاحبنظران افغان از اوضاع سیاسی پاکستان، قدرت مردان غربی، مانند همیشه، هنوز هم (بعد از کشته شدن اسامه در خاک آنکشور) حرف از حمایت پاکستان میزنند. مقامات بلند پایۀ ادارۀ اوباما میگویند که با وجود کشته شدن اسامه در پاکستان و سوالات مبنی بر رابطۀ نظامیان آنکشور، بخصوص ادارۀ استخباراتی آن با اسامه، ما میخواهیم که با آن کشور طوری برخورد نمائیم که روابط ما دوباره محکمتر گردد. ما میخواهیم تا این یک انگیزۀ مثبت باشد  برای آنها (پاکستان) تا چیزیکه اخیراً اتفاق افتاده آنرا بازنگری نمایند، تا باشد که اگر ما راه های بهتر همکاری را دریابیم" .

جان کیری رئیس کمیته روابط خارجی سنای امریکا طی سفر اخیر خود به افغانستان در ارتباط به پاکستان گفته است که کارهای است که میتوان آنرا بهتر انجام داد. اما ما درتلاش انقصال روابط باپاکستان نیستیم، بلکه ما سعی میکنیم تا راهی را برای مستحکم کردن آن دریابیم.   کیری قبل از این سفر خود به افغانستان گفته بود: "با وصف ناکامی خیره کننده، اسلام آباد یک شریک مهم در مبارزه علیه تروریزم می باشد" .

جئ کارنی، سخنگوی قصرسفید، اخیراً اظهار نمود که رابطۀ ما با پاکستان آنقدر مهم است که نمیتوان از آن کنار رفت . وی همچنان افزود که همکاری ما در گذشته بسیار پربار بوده است. 

آندرس فوگ راسموسن، سرمنشی سازمان ناتو نیز میگوید که "غرب باید پاکستان را حمایت نماید". وی اخیراً اظهار نموده است که دولت های غربی باید با پاکستان در امر مبارزه با افراط گرایان اسلامی در مناطق سرحدی آنکشور با افغانستان، همکاری های خود را تشدید بخشند . او همچنان گفته است که اگر ما در افغانستان صلح و ثبات میخواهیم، پس "مشغول ماندن مثبت" ما با پاکستان ضروری است.

خلیلزاد در مصاحبۀ اخیر خود با تلویزیون انگلیسی بی بی سی نیز گفت که پاکستان برای ما بسیار مهم است و این کشور نباید به "یک دشمن ما مبدل گردد" زیرا ما به این کشور "محتاج" هستیم.  خلیلزاد به این باور است که اکنون باید درچوکات یک دیپلماسی بزرگ از یک مشی که در آن کشورهای اروپائی، چین و عربستان سعودی شامل باشند، بالا پاکستان فشار وارد شود.

با توجه به چنین اظهارات مقامات غربی، میتوان گفت که پس در اینجا سوال برای وضع تعزیرات برپاکستان از سوی جامعۀ جهانی بمیان نمیآید. امریکا امروز هم به پاکستان ضرورت دارد. کشته شدن اسامه در پاکستان سیلی محکمی است برروی نظامیان پاکستان به سطح داخلی و بین المللی. مطالعۀ وضع کنونی نشان میدهد که نظامیان پاکستان و حکومت آن برای یک مدتِ تحت فشار های داخلی و خارجی باقی خواهند ماند. درصحنۀ سیاسی پاکستان احتمال بعضی از تغییرات است اما روابط اسلام آباد با واشینگتن آهسته آهسته به حالت معمول آن بازخواهد گشت.

با یک نگاهی گذرا به تاریخ روابط میان ایالات متحدۀ امریکا و پاکستان، میتوان گفت که بجز از یک وقفۀ کوتاه بعد از ختم جنگ سرد، اسلام آباد همیشه از حمایت سیاسی و اقتصادی واشینگتن برخوردار بوده است. دولت ایالات متحدۀ امریکا همواره در طول تاریخ نظامیان پاکستان را حمایت نموده است. حکومات امریکائی درطول تاریخ دیکتاتوران نظامی پاکستان را از لحاظ اقتصادی، نظامی و سیاسی تقویت نموده است. از دوایت دیوید آیزنهاور(Dwight David Eisenhower) سی و چهارمین رئیس جمهور امریکا تا جان ایف کینیدی (John F. Kennedy)، لیندن جانسن (Lyndon Johnson)، ریچارد نیکسن (Richard Nixon) جیمی کارتر((Jimmy Carter، رونالد ریگن (Ronald Reagan) و جورج بوش (George W. Bush)، هر کدام به نوبۀ خود موقف نظامیان پاکستان را در مسائل منطقوی مورد تأئید و حمایت  قرار داده است. دولت امریکا در زمان حکومت جورج بوش، 11 میلیارد دالر را به حکومت پاکستان کمک مالی نمود که بیش از نیم این کمک مستقیماً به اردوی پاکستان رسید و حساب دهی آن هم تابحال "کم یا هیچ" بوده است. اردوی پاکستان امروز مالک نزدیک به 15 میلیارد دالر سرمایه است که آنرا دربخش های مختلف سکتوراقتصادی کشور به کار انداخته است .

به اساس یک گزارش فاینانشل تایمز، تمام کمک های مالی دولت امریکا به پاکستان، در جریان دهۀ اخیر، به تقریباً 20 میلیارد دالر میرسد . رئیس جمهور اوباما و مشاورین او به این باوراند که امریکا در پهلوی کمک های مالی به اردوی پاکستان، باید به  نهاد های غیر نظامی آنکشور بیشتر کمک کند. در سال 2009، قانون گذاران امریکا، فیصلۀ کمک 7,5 میلیارد دالر به پروژه های غیردولتی در پاکستان را در جریان پنج سال آینده تصویب کردند ...

حرف اخیر اینست که روابط امریکا-پاکستان برقرار خواهند ماند. برای واشینگتن مرگ اسامه بازهم ادامۀ سیاست خواهد بود در منطقه ولی اکنون باید دید که اسلام آباد، بعد از مرگ یکی، با دیگر سرمایه های استراتیژیک خود چه سیاستِ را در پیش میگیرد.