سمسور

اما در جریان شروع سال تعلیمی جدید، رییس جمهور در سخنان خود از نارسایی‌های موجود در عرصه‌ی معارف عذرخواهی کرد. این می‌تواند قابل تامل باشد و در عین زمان نوعی احساس مسوولیت جدی از سوی عالی‌ترین مقام دولت محسوب شود. رییس جمهور محمد اشرف غنی، قبل از این‌که زنگ مکتب را به عنوان نشانه‌ی آغاز سال جدید تعلیمی بنوازد، برای اشتراک کنندگان سخنرانی کرد و در یک بخش جالبی از سخنرانی‌اش، خود را به عنوان عالی‌ترین مقام دولتی در عملی کردن وعده‌هایش به معلمان مشروط اعلام کرد. این نوع اعتراف در حقیقت یکی از جالب‌ترین و در عین زمان نادر‌ترین نوع اعتراف از سوی یک مقام دولتی در افغانستان می‌باشد که می‌تواند از یک سو باعث دلگرمی معلمین و از سوی دیگر مسوولیت پذیری بیشتر آنان گردد.

در افغانستان این‌که به صورت مستقیم به مسوولیت در ناکامی‌ها اشاره شود، بسیار کم اتفاق افتاده است. قرار گرفتن افغانستان در جریان چندین سال در صدر رده بندی کشورهای آلوده به فساد نشان می‌دهد که شرایط کشور ما از نظر اجرای مسوولیت از سوی مقام‌های دولتی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. از این‌رو هیچ مقامی نمی‌تواند مدعی باشد که در حوزه‌ی کاری خود توانسته است توقعات و انتظارات حداقلی و اولیه را برآورده سازد. اما آنچه تا کنون رایج بوده این است که مقامات با این‌که از نارسایی‌ها در حوزه‌ی کاری خود سخن گفته اند، اما هیچ‌گاه به مسوولیت مستقیمی که در آن نارسایی داشته است، اشاره‌ای نکرده و کوشش کرده که مسوولیت ناکارایی را به مافیا، قضا و قدر و یا دست‌های سیاسی پشت پرده نسبت داده و خود را مبرا اعلام کنند.

به گونه‌ی مثال بار بار دیده شده است که در مراسم و محافل مربوط به مبارزه با فساد اداری مسوولین این اداره از ناکارایی در بخش مبارزه با فساد اداری سخن گفته اند، اما هیچ‌گاهی نگفته اند که خود آنان به عنوان مقام‌های صلاحیت‌دار تا چه حد در ناکامی و در ناکارآمدی در امر مبارزه با فساد اداری مقصر می‌باشند. آن‌ها همواره کوشش کرده اند تا دست‌های سیاسی را عامل ناکامی و ناکارآمدی مبارزه با فساد اداری عنوان کنند. در بخش‌های دیگر اداری و اجرایی نیز اگرچه از سوی مسوولین به کاستی‌ها اعتراف شده است، اما هیچ گاهی از مسوولیت شخصی و سازمانی که متوجه مقام‌های صلاحیت‌دار در قبال همان ناکامی‌ها و ناکارآمدی‌ها قابل تصور است سخن گفته نشده است.

از این رو می‌توان گفت که اعتراف رییس جمهور غنی می‌تواند در نوع خود جالب باشد. آقای غنی به صورت بسیار صریح و در عین زمان منطقی در سخنرانی خود از این‌که وعده‌های داده شده‌ی خود در بخش معارف را عملی کرده نتوانسته است، معذرت خواهی کرد. آقای غنی گفت که وی در بخش تامین مسکن به معلمان وعده داده بوده است که فکر بنیادی بکند، اما از این‌که این کار را نتوانسته است معذرت خواهی کرد. آقای غنی همچنین گفت که برخی از مشکلات معلمان در بخش تادیه معاشات را حل کرده و اگر این کار را انجام داده نمی‌توانست خود را ناکام اعلام می‌کرد.

سنجش کارکردها از سوی خود افراد اگر منطقی و بی‌طرفانه صورت گیرد و این مساله به یک اخلاق اداری و مدیریتی تبدیل گردد، می‌تواند هم در مبارزه با فساد اداری کارسازی داشته باشد و هم میزان مسوولیت پذیری در اداره‌ها را بالا ببرد. واقعیت این است که به اداره‌های دولتی به چشم یک منبع امتیازگیری دیده می‌شود. این‌که به اداره‌های دولتی به عنوان یک منبع مسوولیت‌آور دیده شود بسیار کم می‌باشد.

از همین رو است که دیده می‌شود علیرغم اعلان مبارزه برای اصلاحات در حکومت‌داری و محقق سازی حکومت‌داری خوب، این کار صورت نگرفته است. خوب است که روش رییس جمهور در رابطه به سنجش کارکردهای اداره‌های تحت مسوولیت در تمامی اداره‌های دولتی صورت گیرد و علل و عوامل اصلی نارسایی‌ها، ناکامی‌ها و ناکارآمدی‌های اداری روشن شده و در قسمت مسوولیت‌های اجرایی که در اداره‌ها وجود داشته و متوجه مقام‌های صلاحیت دار آن اداره‌ها می‌باشد، به صورت صریح توجیه شود. این باعث می‌شود تا نگرش مردم و مقامات به مناصب اجرایی و اداری تا حدی تغییر کرده و باعث تغییر میزان کارکرد این اداره‌ها نیز بشود.

روزنامه سرخط‬