ښوونيزبنسټونه (اتمه برخه )


  • 4 کاله دمخه (21/09/2020)
  • شمس خوستى
  • 1545

دموندنې (اكتشافي) ښوونيزه كړنلاره
Discovery Method
اكتشاف ياكشفول ديوشي دپيداكولواوموندنې په مانادي .
ښوونكى پدې ښوونيزه كړنلاره كې زده كوونكي هڅوي چې رښتې اووقعيتونه وپېژني ،پراختياوركړي اوښې پايلې ترې لاسته راوړي .
دغه تخنيك هم دمباحثوي اودپوښتنې  ـــ ځواب ښوونيزې كړنلارې غوندې زده كوونكي فكركولوته اړكوي ،ترڅودستونزوداواري لپاره لارې چارې ولټوي اوپيدايې كړي .
پدې تخنيك كې ښوونكى دنوروهغوپه شان دلارښوونې دنده ترسره كوي اودموضوع په هره برخه كې زده كوونكي په پوره مهارت سره فكركولواود اندڅرګندولوته هڅوي اودفعاليت وړشرايط ورته برابروي .
پروسه
ښوونكى داسې موضوع اوياپوښتنه رامنځته كوي چې زده كوونكي دهغې دحل لپاره فكروكړي اوله مخې يې پرابلم (پوښتنه) حل كړي .
ښوونكى پدې كړنلاره كې نؤمهاليوغوښتنوته پام سره موډلونه ،كارتونه ،فلش كارتونه اوكه شوني وه فلمونه اوعكسونه كاروي اودهغه له مخې زده كوونكي دموضوع په اړه فكركولو،اندڅرګندولو اوكړنوته هڅوي ،ترڅوله مخې يې په پام كې نيول شوي موضوع كشف او وپېژندل شي .
      څرنګه چې په هره ښوونيزه كړنلاره كې دزده كوونكيوسويه اوعمرپه پام كې نيول كيږي نوزده كوونكي      هم كولاى شي ددوى له سويې سره سمې پوښتنې حل كړي .

تمرين يادتكرار ښوونيزه كړنلاره
Practical Method
تمرين اوتكراردزده كوونكيودپخولو،تعميم اوتطبيق لپاره يوه اغېزمنه ښوونيزه كړنلاره ده .
پدې تخنيك كې تېرلوستونه دزده كوونكيوپه ذهن كې پياوړي كيږي اوهمدارازهغه لوستونه چې كوم زده كوونكي سم نه ورباندې نه وي پوهـ شوي اوياهم دنوموړيولوستونودښوونې پرمهال كوم زده كوونكى ناسوب وي ،اويايې هم په لاشعوركې پراته وي بيايې نه وي مطالعه كړي بيرته ذهن ته راپورته كيږي اوزده كوونكي يې زده كولوته هڅول كيږي .
دغه ښوونيزه كړنلاره بېلابېل ډولونه لري چې دڅواړينوپه اړه يې دلته په لنډډول ګړيږو .

دحفظي تمرين ښوونيزه كړنلاره
دغه تمرين ياتكرار يوازې دهغوموضوع ګانودزده كړې لپاره كارول كيږي چې حفظول يې اړين دي اوياهم بې له حفظولوبله لارنلري ،ياني داهغه موضوعګانې دي چې دفكروكولواوعقل ونډه پكې ډېره لږه وي  ، دبېلګې په ډول : دضرب جدول ، دكيمياوي سمبولونوزده كړه اونور دحفظي تمرين ياتكرارله مخې زده كيږي  .
دغه موضوګانې بايدزده كوونكي دتكرارپه زورذهن ته وسپاري .

                     استنباطي تمرين
  Inference & indirect comprehensive
                 Method
   داهغه تمرين اوتكرار دى چې ښوونكى يې پرزده كوونكيو داستدلال ،مباحثې اوفكركولوسره  په
          نوي نوي بڼه ترسره كوي  .
دبېلګې په ډول دهندسې قاضيې چې كله حل كړاى شي اوپه حل يې زده كوونكي ښۀ پوه شي،له هغې وروسته په يادووشويوقضيوباندې دتمرين ترسره كول اودهغه بياحلول استنباطي تمرين دى .

سرسري لوستنه يامرور  skimming  :
مرور پريوعبارت دژرتېرېدنې اويادسرسري لوستنې
 (Skimming) په مانادى دى .
دغه تخنيك ددې لپاره كارول كيږي چې له مخې يې دزده كوونكيوپه اذهانوكې تېرلوستونه تازه اوپياوړي شي .
دغه كړنلاره ډېرمهال دلوست دلنډولو،دكليدي ټكيو دبيا ويلو ،يادښت كولو،طرحې اودلوست دانځورولوسره اړخ لګوي .

كړنيز (عملي ) تمرين
Practical Method
دغه تخنيك ديوې كړنې دپياوړتيااوښې زده كړې په موخه دى ترڅودزده كوونكي په مغزوكې زركيني اوله ياده يې ونه باسي .
پدې تمرين كې په عملي ډول داوداسه كول اوزده كول ،ورزشي ،كسبي ،حرفوي اونورې زده كړې شاملې دي .
پدې تخنيك كې بايد ښوونكى دتېروهغوپه شان زده كوونكيوته لازمې سپارښتنې وكړي اوپه خپله لارښوونه كې دې زده كوونكيوته دكړنې موخې په ګوته ،موضوع تشريح اودمهال په نظركې نيولوسره دې دزده كوونكيوله عمراوسويې سره سم چلندوكړي .

 

دسيالۍ ښوونيزه كړنلاره
Competition Method
دغه كړنلاره ددې لپاره كرول كيږي چې زده كوونكي يې له مخې  يوله بل سره سيالۍ اوسالم رقابتونه وكړي اولدې لارې دلوستونوزده كړې ته لا وهڅول شي .

دسيالۍ ښوونيزې كړنلارې پروسه
ښوونكى ديوټولګي زده كوونكي پردوولويواوياهم دلوست دموضوع له څرنګوالي سره سم په څووړوډلوويشي اودښوول شوي لوستوپه اړه ورباندې سيالۍ ترسره كوي .
پدې كړنلاره كې زده كوونكي په پرتليزډول ډېرفعال وي اوډېرمهال ښوونكى پكې له لومړنۍ لارښوونې پرته نورهېڅ رول نلري  .
كه سيالي ددوو، ورته ټولګيودزده كوونكيوترمنځ ترسره كيږي ،نوپدې وخت كې دسيالوالو ټولګيوزده كوونكي پخپل وارسره يوله بل څخه پوښتنې كوي اوښوونكى يوازې  زده كوونكي منظم اولارښوونه ورته كوي  .
پدې تخنيك كې ديادوشويوټولګيوښوونكي اوياهم دښوونځي يوڅوتنه نورښوونكي نوموړي سيالۍ څاري اوپه يوه كتابچه كې دژوري هئيت په توګه په سيالۍ كې ګډونوالوزده كوونكيوته ددوى دبرياليتوبونونمرې وركوي . . .
څرنګه چې دسيالۍ تخنيك ډېرمهال ته اړتيالري نوښوونكى بايدمهال په نظركې ونيسي اوله مهال سره سم زده كوونكيوته لارښوونه وكړي ،ترڅومهال بېځايه خرڅ نشي .

      لابرواتواري ښوونيزه كړنلاره
Laboratory Method
كله چې زده كوونكيوته يوه موضوع وښوول شي اوزده كوونكي هغه زده كړي نوله هغې وروسته نوموړې موضوع (لوست ) ورته په لابراتوارتجربه كيږي ،ترڅوپه مغزوكې يې ښه كيني اوياده شوې تجربه په عملي ډول زده كړي .
څرنګوه چې لابراتواري تجربې پخپله يوه روڼه ښوونه ده نوپه اړه يې ډېرڅه ويلوته اړتيانه ليدل كيږي .

داورېدنې اوليدنې ښوونيزه كړنلاره
Hearing & seeing Method
ددې تخينك له مخې زده كوونكي داوريدولواوليدلوله لارې له  راډيو،تلويزيون، وېډيو، سلايډونو،عكسونو،چارتونو،موډلونو اونورو له مخې زده كړه كوي .
ددې ښوونيزې كړنلارې بريدكچه (ساحه ) ډېره پراخه  اودښوونې پروسه  يې شكليزه ( مجسمه يي) ساده اواسانه ده .
اوسمهال دليدلواو اوريدلو ښوونيزې كړنلارې لپاره كافي راډيوګانې ،تلوېزيونونه اوكمپيوټرونه لرو اوكېدلاى شي له مخې يې دغه ښوونيزه كړنلاره په ښه ډول پرمخ يوړل شي .

استقرايي ښوونيزه كړنلاره
 Inductive Method
پدې ښوونيزه كړنلاره كې لوست له جزڅخه دكل په لوري ځي .
ښوونكى لوست په څوبرخوويشي اوهرزده كوونكى پخپل وارسره دلوست يوه برخه لولي ،كله چې دلوست كل پوره شي نوپايلې (كل ) ته رسيږي .
دغه تخنيك په رياضي اونوروساينسي مضامينوكې ډېراغېزمن دى چې له جزڅخه پيل شي اوبيادسوال ټوليزې قاعدې ته وروسيږي  لكه دلسم ټولګي په رياضي كې دمحمدبن موسى فارمول او داسې نور .
داكړنلاره دلومړنيوښوونځيوپه لوړوټولګيواوهمداراز دثانيودورې په ټولګيوكې ډېراغېزمن دى .

كلي ښوونيزه كړنلاره
 Entirely Method
   پدې كړنلاره كې لوست له كل څخه دجزپه لور ي ځي اوپه ټوليزډول په لومړنيوټولګيواو وړكتونونو
       كې   ترې كاراخيستل كيږي .
     څرنګه چې ماشومان هرڅه دكل په توګه پېژني نويوه موضوع چې په اجزاوو ، ووېشل شي دوى ته
     ګرانيږي ،نولدې امله بايددوى ته موضوع دكل په توګه وروپېژندل شي .
    ياني كه چېرې دلومړنيوټولګيوزده كوونكيوته ديوانځوراجزاوې ورښايو نودوى ته دهغې زده كړه او
    اوپېژنده ګرانه تماميږي اوكه انځورپه بشپړډول وروښودل شي نودوى زرپرې پوهيږي  .
   لدې امله چې دلومړنيودورو زده كوونكيوته لومړني اوساده موادورښوول كيږي بايدپه اجزاوو ونه وېشل شي . . .