ازموينې
ازموينه په لغت كې ازمايلوته وايي ،په اصطلاح هغه تنظيم شوى عمل دى چې دترسره شوې كړنې اوياترلاسه شويوموخو د پرمختګونو څرنګوالى مالوموي .
زموږپه هېوادكې په كال كې دوه ځله ازموينې اخيستل كيږي چې څلورنيم مياشتينۍ اوكالنۍ دي .
كه څه هم په ۱۳۸۴ ل كې يادې شوې ازموينې ډېرې شوې چې په هرو دوومياشتوكې يوځل ازموينه اخيستل كېده خوډېرزر د ښوونكيو اوزده كوونكيوله غيرمستقيم غبرګون سره مخ شوې اوخبري رسنيوكې يې پدې اړه خپل منفي نظريات څرګندكړل ،دغه غبرګونونه ددې لامل شول چې يادې شوې ازموينې په ۱۳۸۵ ل كې بياخپل پخواني حالت ته راوګرځېدې او اوس دپخواپه شان په كال كې دوه ځله (څلورنيم مياشتينۍ اوكالنۍ ) ازموينې اخيستل كيږي .
څرنګه چې ازموينه دښوونكي لخواپه ښوول شويولوستونوكې دزده كوونكيودوړتيادتول لپاره اخيستل كيږي نوبايدپوښتنې يې په داسې ډول جوړې شي چې روښانه ،په اسانه پوهېدونكي ،لنډې ،موخه پكې څرګنده وي اوزده كوونكي ورباندې پوه شي .
ددې لپاره چې دازموينولپاره دپوښتنوجوړولوپرڅرنګوالي اوګټو تر وړ بريده غږېدلي وو نوپرډولونويې يوڅه رڼااچوو .
دازموينوډلوېشنه
ازموينې دمنل شويومعيارونوله پلوه په څلورډوله ښوول شوې چې په لاندې ډول يې روښانوو .
۱ : دځاى له پلوه :
الف : باندينۍ (خاريجي ) ، ب : كورنۍ ( داخيلي )
۲: دوخت له پلوه :
الف : كالنۍ ، ب : مياشتينۍ ، ج : اوونيزه
۳ : دځوابونودڅرنګوالي له پلوه :
الف : ليكنۍ (تحريري) ، ب : ګړنۍ (تقريري ) ، ج : كړنۍ (عملي )
۴ : دپوښتنودډولونوله پلوه :
الف : مقالوي ، ب : ټاكنۍ (عيني )
موږ دلته پرمقالوي،ګړنۍ او ټاكنۍ (عيني ياافاقي ) ازموينويوڅه ګړيږو .
مقالوي ازموينې
دغه ډول ازموينې له ډېرپخواڅخه دودشويدي چې دډېرونيمګړتياوو دلرلوله امله يې اوس ځاى ټاكنيزو ازموينونيولي اوپه ډېرو كمو ځايونوكې دكارونې وړاوګټورې تماميږي .
نوموړې ازموينې په دريوډولونووېشل كيږي .
۱ : پراخ ځوابه مقالوي Essay – extended – response
۲ : محدودځوابه مقالوي Essay – restricted – response
۳ : لنډځوابه مقالوي Short – Answer
ددې ازموينې دليكنيزډول سوالونه په اسانه جوړيږي خوځوابونه يې معمولاً اوږدۀ اوله زده كوونكيوډېروخت نيسي .
موږبه ددې ازموينوپرډولونوپه ځانګړي اولنډ ډول وګړيږو.
۱ پراخ ځوابه مقالوي :
Essay – extended – response
پراخ ځوابه مقالوي ازموينې دڅرنګوالي له مخې ټوليزډول لري يانې له مخې يې ديوې موضوع دټوليزځواب غوښتنه كيږي ، دبېلګې په ډول .
• دپښتني دودونوڅرنګوالى بيان كړى
دغه سوال پراخ ځواب غواړي اوبېلابېل زده كوونكي بېلابېل ځوابونه وركوي .
۲ : محدودځوابه مقالوي :
Essay – restricted – response
لكه له نوم نه څخه يې چې دڅرګنديږي دمقالوي ازموينې داډول پوښتنې يوټاكلى بريدپه پام كې نيسي اومحدودځواب غواړي ،ددې لپاره چې ښوونكي ددغوپوښتنوپه څرنګوالي ښه پوه شي يوه داسې بېلګه راوړوچې په ښوونيزكتاب پورې نه وي تړلي ، بېلګه پدې ډول ده
• ښوونځي ته دزده كوونكيوحاضري څه ګټه لري ؟
داډول پوښتنوته زده كوونكى لنډځواب وركوي ،ځكه چې زده كوونكى پدې ځاى كې يوازې هغه څه ليكي چې دښوونكي له خولې څخه يې اوريدلي وي .
ښوونكى زده كوونكيوته دحاضرۍ ګټې په ډول بيان كړي وي چې ددوى له سويې سره سمې وي اودوى پرې پوهيږي .
په داډول پوښتنوكې كله ناكله ښوونكى له زده كوونكيوداهم وغواړي چې (ددې پوښتنې ځواب بايددريو،څلورو، پنځو . . .كرښوزيات نه وي) .
۳ : لنډځوابه مقالوي :
Short – Answer
پدې پوښتنوكې لنډځواب غوښتل كيږ ي چې ښايي له نيمې كرښې تردووكرښوپورې ځاى ونيسي .
لنډځوابه پوښتنې ځانګړي حقايق كچ كوي اودكارونې ځاى يې هم دادى چې بايددحقايقودكچ كولوپه موخه وكارول شي .
دبېلګې په ډول .
• حجره تعريف كړي .
اوداسې نورې پوښتنې چې لنډاومالوم ځواب غواړي .
ددې پوښتنوپه ځواب كې زده كوونكى يوازې هغه څه ليكي چې لوستي يې وي ،له ځانه پكې څه نشي زياتولى اوخوزده كوونكى داكولى شي چې همغه يوتعريف يايوه موخه په نوروتوريوكې وليكي پدې توګه يې ځواب محدود دى .
په ټوليزډول مقالوي ازموينې پخوانى اوكليشه يي سيستم د ى چې ځينې نيمګړتياوې اوښېګڼې لري خونيمګړتياوې يې دښېګڼوپه پرتله ډېرې دي چې څوغټې نيمګړتياوې يې دلته راوړو .
دمقالوي ازموينونيمګړتياوې :
۱: ددغوازموينودپوښتنومنځپانګې په پرتليزډول اوږدې دي
۲:حلول يې له زده كوونكوڅخه ډېروخت نيسي
۳ :دنومروپه وركړه كې نياؤ (عدالت ) نه پرځاى كيږي
۴: دښوونكي نفسي دخالت (ګوتوهنه ) پكې شوونى دى
۵ : ځينې زده كوونكي يې دځواب منځپانګه اوږده ليكي چې ښايي له موضوع هم پكې ووځي
۶ : دځواب منځپانګې (متون) يې دبېلابېلوزده كوونكيولخواپه ډول ډول څرنګوالي ليكل كيږي چې كتنه اونومرې وركونه يې دښوونكي لپاره ستونزمنه كيږي
۷ : دا ازموينه دزده كوونكي دحافظې ځواك ازمايي .
۸ : ښايي ځينې زده كوونكي يې په حلوونه ديوې ازموينپاڼې پرځاى څوازموينپاڼې تورې كړي چې ښوونكى يې دسمې كتنې پرمهال له ستونزوسره مخ كيږي لدې امله نشي كولاى نياؤ اوعدالت وساتي
اوداسې نورې نيمګړتياوې لري ،چې دلاروښانتيالپاره يې دښوونكيودتربيوي سمينارپه اړه دليكل شويومقالوله ټولګې څخه يوه بېلګه راوړو ((دمقالوي ازموينې دتاريخ ازموينپاڼې ځوابونوته د۱۱۵بېلابېلوښوونكيولخوانومرې وركړل شوې ،هرښوونكي بېلې نومرې وركړې وې ،چې ټيټه نومره يې ۴۵ او لوړه يې ۹۰ وه ، همدارازدهندسې ازموينپاڼې ته ۱۱۵ تنوښوونكيونومرې وركړې ،ټيټه نومره يې ۲۸ او لوړه يې ۹۲ وه ))
زماپه انددغه بېلګه به ددې ازموينې په روڼاوي ،پوهيدنه او دنيمګړتياووپه پېژندنه كې راسره لاسنيواى وكړي .