تاريخي ليکنې
د هلمند تړون نیمه پېړۍ مزل
نن د افغانستان او ایران ترمنځ د هلمند سیند د اوبو د وېش تړون ۵۰ کلن شو. دغه نړیوال تړون چې د ۱۳۵۱ هـ.ش کال د کب میاشتې په ۲۲ مه لاسلیک شو، د دواړو هېوادونو ترمنځ د اوبو پر سر ۱۰۰ کلنې لانجې د پای ټکی کېښود. افغانستان او ایران تر دې مخکې د ۱۸۷۲ او&nbs...
د احمدشاه دراني امپراتوري، ۱۷۵۷ع
اتلسمه پېړۍ کي د افغانستان وروستۍ او اسلامي نړۍ دوهمه امپراتوري چي سیمه یې له مشهد څخه تر ډهلي او له امو څخه تر عربي سمندر پوري وه. ژمنۍ پلازمينه ئې پېښور او نور وخت کندهار ددې امپراتورۍ پلازميني وې. په دې احمدشاهي جغرافيه کي کندهار، پېښور، نيشاپور...
د بلخ نوبهار معبد - مصطفی سالک
نوبهار معبد د افغانستان په لرغوني تاریخ کې ځلاند ځای لري. ددې معبد دروازې په دریو بیلو زمانو کې دریو بیلو دینونو پرانستې وې. ۱: یو روایت دادی چې د بلخ نوبهار معبد د زردشتیانو اورتون و. ۲: دویم روایت ښيي چې نوبهار د بودایانو ستر معبد و. ۳: دریم د ا...
دفتح آباد( پتیوات) تاریخي جګړه
د افغانانو او انګریز انو ترمینځ دافغان - انګریز په دویمه جګړه (1878–1880 ) کې یوه مشهوره جګړه دفتح آباد جګړه ده چې دافغاناني قبیلو په تیره بیا دخوږیاڼیو او نورو غلجیو پښتنو په ګډون چې جبار خیل ، معروف خیل اونورو پښتنو هم پکې ګډون درلود . داهغه...
غــــــــازي سرداره ( د ميوند په جګړه کې يوه بله زړوره مېرمن )
ژباړن: سيلانی د دغې زړورې او سرښدونکې مېرمنې په هکله،چې د افغان او انګليس په دويمه جګړه يې ګدون درلود او افغان جنګيالي يې د هېواد د ساتنې او دفاع لپاره هڅول دي، په کندهار کې د نوموړې په نوم ډېر حماسي اشعار د خلکو په ژبو کې کښته پورته ک...
پښتانه یهودان نه دي!
په اوولسمې ميلادي پېړۍ کې د هند د مغلو يو لودي سردار خان جهان په امر ليکل شوې تاريخ په لومړي ځل د پښتنو د يهودي کيدو خبره واچوله. دا معلومات ورپسې نورو هم کاپي کړل. ورو ورو پخپله پښتنو هم په دې باوروکړو چې دوي د ” بني اسرايل” هغه لسو ورکو...
رېنسانس(بیاویښتیا) څنګه پېښ شو؟
کشیش گیئورس د والنسي کلیسا ته ننوت. کلیسا له کشیشانو ډکه وه. دا ورځ دوی د تبرک لپاره راټول شوي ول. کشیش ګیئورس د کلیسا جامې ایستلې وې او هېڅ داسې نه ښکارېده لکه پخوا چې کشیش و. یوه کشیش غلي بل ته په غوږ کې وویل: یاحضرت مسیح...
د احمدشاه دراني پګړئ کې د غنمو په وږی شکونه
نن د پنجشنبې ورځ د ۱۳۹۹ کال د جوزا د میاشتې ۱۵مه ،چې د جون له څلورمې سره برابره وه، ښاېي د ورځې لس نيمې بجې به وې چې دفېسبوک پاڼه مې را واړوله ...ګڼشمېر دوستانو د احمد شاه بابا په پګړئ کې د غنمو د وږي په تړاو ډول ډول انګېرنې کښلې وې !؟چې ګنې هغه وخت...
زوړ بلخ، د وريښمو لار او پښتانه
بلهیکا، بهلیکا، باکتریا، باختریش، باختر، بخدي او بلخ ټول د بلخ زاړه نومونه دي. تر ټولو وړاندې کله چې آریايي قبیلې جنوب ته راوکوچېدلې داسې ښکاري چې لومړی دمه ځای یې همدغه سیمه وه چې وروسته د ډېرو مدنیتونو زانګو شوه. بلخ امو سیند ته د نږدېوالي ل...
"افغان" له افغانستانه مشر دی
د پښتو ادبیاتو معصر تاریخ کتاب څخه د"افغان" کلمه داسلام دخپریدو نه دمخه په ډیرو زړو متونو اولرغونو اثارو کښې دځینو مؤرخینو په قول د" اووه ګانه" ، "ابګان"،"اپه ګان" ،"اوګان "،"اوغان "...