پښتو ژبه او ادب
شپږگونې پښتو (ياگانې) (يوه فونېتيکي - فونيمېکي او ارتوگرافيکي شننه)
يوه کره ليکنۍ پښتو ٣۶ اوازونه (phonemes) لري، خوابېڅې(الفبې) يې تردېر شو نښو(توريو يا حرفونو) تېری نه کوي. له اوو واوېلو (vowels) څخه يې يوازې درې دا ليکنۍ نښې يا توري(و-ا-ی) لري. د زور(فتحې)او زورکي لپاره(-ه) له پخواراهيسې، هغه هم يوازې په پ...
باختري ژبه (نه تخاری ونه مادر زبان دری )
د منځنۍ ساکي لور اود پښتو ترور دا ژبه د ساکي د لور په توگه دمنځني آرياني ژبپېر په شمال ختيزې څانگوړې اړه لري او دکوشانيانو او يپتليانو(يفتليانو) مورنۍ او رسمي ژبه وه. خو په زړه پورې دا چې ژبپوهانو د شلمې پېړۍ د شپېتمې لسيزې تر نيمايې پور...
پښتونولي د پښتنو ټولنيز قانونغونډ
ليکنه او څېړنه: فرانسي افغان پېژاند شارل کيفر،۲ ۱۹۷ ژباړنه اوکرونه : پوهاند دوکتور مجاور احمد زیار (the Pashtun code of honour) د پښتونولۍ(پښتنولۍ) په اړه پښتنو او ختيځپوهانو لږوډېرڅه ليکلي څېړلي، خو په دې لړکې فرانسي افغا...
د ژبې دروندوالی (۴)
۴ – د ویناوال عاطفي دریځ (انګېرنې، هیلې او کږنې) کله د وینا محتوا د ویناوال له احساساتو سره په اړیکه کې وي. هغه څه چې شوي، کېږي یا کېدونکي دي کېدای شي چې د ویناوال خوښي یا ناخوښي په کې وي، کېدای شي چې ویناوال یې له وقوع څخه په تشویش کې وي، تمه...
د ژبې دروندوالی – ۳
۳ ـ د ویناوال عاطفي دریځ د ګرامر کتابونه را ته د جملې د جوړښت په اړه خبرې کوي خو ځینې مفاهیم لکه ندا (غږ)، استفهام (پوښتنه) که له اړوندو وییوکو سره و تړلای شي خو ښه خبره ده او که نه نو د تنقیط (ټکي، کامې، لیندۍ، لیندکۍ، ...) لمن و نیسي. خو د خب...
ژبې دروندوالی – ۲
۲ – د ویناوال موقعیت په پښتو ژبه کې د لوري څرګندوونکې نخښې «را»، «در»، «ور» د وینا د برخه والو په نسبت د یوې کړنې د ځای او خوزښت د مشخصولو له پاره په کارېږي: - ...
په پښتو کې د «ر» ګانو ستونزه
ډېر ځله یوه ستونزه – پرته له دې چې له واقعیتونو سره تړلې وي – د واقعیتونونو له بیان څخه راولاړېږي. یو عیني واقعیت دی، هغه څه چې زما او ستا له ادراک، پوهې، فکر، احساساتو، انګېرنو او نورو ذهني فعالیتونو څخه جلا د دنیا پر مخ شته: اوبه، تیږه...
د ژبې دروندوالی
که څه هم له ژبپوهانو سره ناسته ولاړه لرم، د سیلاني په توګه د ځینو سترو ژبپوهانو د لکچر خونې ته هم ورغلی یم، د ژبې پر مسایلو فکر کوم خو په هېڅ وجه خپل ځان ته حتی د ژبپوهنې شاګرد هم نه وایم. وایي چې خدای چې کوم بنده ازمایي نو د وسواس عامل ورته پ...
مورنۍ يا لومړنۍ ژبه ساتنه اوکارونه يې د يوه بشري حق په توگه له ولوليز تر ژبپوهنيز چلنده
پيليزه مورنۍ ژبه څه ته وايي، يو کوشنی يې څنگه زده کوي، په ليک لوست او زده کړه، پوهه، فرهنگ، ليکوالۍ، رسنوالۍ او... کې ورته څه گټه لري...؟ دا او داسې نورې خبرې زموږ د دې ليکنې سکالو ده او هغه هم په دې لاندې انگېزه: زموږ پښتو ليکوال، رسن...
پښتو ټپيزه دجاپاني هايکو تر څنگ يو منلی نوی شعري ځېل دی
وگړي د ژوند و ژواک په هر ډگر کې هر نوي څيز او ښکارنده، ادلون بدلون او پرمخيون که هرڅومره ټولگټی هم وي، درې ډوله غبرگونونه را ټوکوي: تود، سوړ او ناباندې(مخالف). په بله وينا، يوه ډله يې تود هرکلی کوي، بله يې سوړ او درېيمه يې گړسره دښمنانه. که ټولوټی يا...