دشا عر نفسيا تي حا ل هم هغسې روان دي اوپه تدرېجې ډول دورپيښې شوې ويرې لاملونه په ګوته كوي شا عردخپل چاپيريا ل نه كركه لري ، په ښه سترګه ورته نه ګوري، دهغه په چاپيريا ل كې ظلم اوج ته رسيدلى هر څه په خپلوسترګوويني هغه دلپو،لپووينوسره څا څكى ،څاڅكى شيدى هم ويني چې دكوم ظالم ښكاري لخوادكوم كبلي مور ويشتل شوې ده دلته شا عر له وينو سره شيدې يا دې كړي ترڅودلوستونكي دانتقا داونيوكې لا ندې را نشي چې ښكا ر ظلم نه دى .دشا عرپه ما حول اوچا پيريا ل كې هرڅه سرچپه روان دي دګل غوټۍ دپړانګ په پښوكې ويني، په ځنګل كې دهوسيودبچوسوې سلګي په خپلوغوږونواوري اودهوسي خكرونه په تيږوكې خخ ويني اوپه پا يې كې پريكړه كوي چې دده په چا پيريال كې هرڅوك خپل عزت دبل په ذلت كې اوخپل كما ل دبل په زوال كې
افكار:
په نظم كې افكا ر په مسلسل ډول خوندې سا تل شوي ،كه منطقي تسلسل اوتړاونه نلري ،خونفسيا تي ژورتسلسل او تړاولري شا عر دخپل فكر دروښا نه كولو لپاره دتجسيم ،تشخيص او رمز نه كا ر اخيستي په مستقيمه توګه يې خپل فكر نه دىوړاندې كړى هغه خبره له يوې نا محدوه ويرې نه را پيل كړې ،بيايې په تدريجي ډول ددغې ويرې لاملونه په ګوته كړي اووروسته يې پريكړه كړي
عا طفه :
په نظم كې دشا عر عا طفه يوه عا مه عا طفه ده .هڅه يې كړي چې په ټولنه كې دويرې اوظلم تصويرلكه څنګه چې دى انځور كړي هغه كليمي اوالفاظ چې په نظم كې راوړي دي دغه عا طفه يې ډيره پيا وړې كړي ده (سوي قلقله ،سوي سلګۍ،كبلي ،دګل غوټۍ،لپې ،لپې وينې ،ټكى ،ټكى پۍ ،دښامار په خوله كې لال ،ادكې مورې!) په نظم كې دشاعرعاطفه رښتوني ده له زړه يې را وتلې ځكه يې زړونوته لا ر كړې او لوستونكى يې له ځان سره شريك كړى
لفظونه :
شاعر لفظونه اسا نه ،روان ،سليس اود مطلوبې ما نا سره سم كا رولي دي .شا عردخپل فكر اوموخې دروښا نولواوانځورولولپاره له رمزونوډيركا راخيستى ښا مار:دشپې لپاره ،اوشپه دظالم سړي لپاره كا رول شوي ،لا ل :دسپوږمۍ لپاره چې سپوږمې دښكلا رمز دي ،شوپرك :هم دشپي سمبول دى ،هوسۍ :دښځې لپاره اوكبلي دماشومانولپاره كا رول شوي دي ،پړانګ :دظالم لپاره ،دګل غوټې :دمعصوم اوسپيڅلي انسان لپاره راوړي
اسلوب:
په نظم كې شاعرانشا يه اوخبري جملي راوړي چې داپه خپله ديونفسياتي كشمكش ښكارندوي دي شا عرد امر،استفها م اوندااسلوب كارولي ترڅوهغه نفسيا تي حال څرګندكړي چې داپكې ژوند كوي شا عرد( التقديم ما يجب حقه التاخير) يعنې هغه كليمې چې دوروسته والي حق يې لره مخكې كړې دي چې دا دشاعرنفسياتي حالت ښه انځورولى شي
كلي اوجزيي نځورونه :
شا عر كلي اوجزيي انځورونه سره ګډكړي ترڅوپه نظم كې روان فكر روښانه كړي اوخپل مشا عر په پوره توګه تعبير كړي هغه ستورى يا دوي اووايي(ګوره، راروان دي راغي ځغلنده مشا ل دي) خوله دې كلي تصوير وروسته جزيي تصوير وړاندې كوي (ته واغشي سورپه وينو دغزال دى ) (با دهم يا غي اس وو خرپ يې ويسته له كا ڼو)با ديې له يا غي اس سره تشبيه كړى اووروسته يې جزيي تصوير را وړى دى (كله په دره كې ششنۍ وكا ندې دبيا ڼو)اوكله يې هم جزيي تصويرونه له كلې تصويرنه ديوې اړتيا پربنسټ مخكې كړي لكه (څه ګورم دګل پښوته پرته رامه نجلۍ ده ...................)دلته يې چينه ديوې نجلې سره تشبيه كړي اوبيا يې دغه جزيي تصويرونه له كلې تصوير نه داړتيا اونفسياتي غوښتنې پربنسټ مخكې كړي
هنري انځورونه :
(ستوري ته واغشى سور په وينو دغزال دى )شا عر ستورى دهغه غشي سره تشبيه كړى چې دهوسي په وينو لړلى دلته دتشبيه موخه دتصويرروښانه كول دي (كاواكه رڼايې ده )شا عررڼايې له انسا ن سره تشبيه كړي مشبه به يې حذف كړي اوكا واكه فعل دقرينې په ډول پا تې شوى دى چې دايوه مكنيه استعاره ده (سر به بيا راوبا سې دوريځوله ګريوانه )دلته يې سپوږمې دانسان سره تشبيه كړي او وريځ يې له كميس سره تشبيه كړي بيا يې په دواړوحالتونوكې يې مشبه به حذف كړى (دسرراويستل اوګرايوان) يې قرينې دي اوپه دواړوكې مكنيه استعاره ده (ستورورا په ګوته كړي مستورې بلا ګا نې )په دې نيم بيته كې هم مكنيه استعاره ده چې ستورې يي ديوه لا رښود انسا ن سره تشبيه كړى مشبه به يې يې حذف كړي اوپه ګوته اشاره كول دقريني په ډول پا تي دي (بادهم يا غي اس ووخرپ يې ويسته له كاڼو)په دې نيم بيته كې بليغه تشبيه ده چې باديې ديوه يا غي اس سره تشبيه كړي اودشبه ادات يې حذف كړى دى(ومې څښله يخه لكه زرځله كينه وه ) دلته شا عرمحسوس دغيرمحسوس سره تشبيه كړه اوموخه يې دمشبه روښانول اوانځورول دي چينه چې يومحسوس شى دى له كينې سره چې يومعنوى شى تشبيه كړې شا عر په دغه تشبيه كې په رښتيا هم چې ډير نوښت كړى دى (بره له ابشا ره راروانې دي سندرې) دلته تصريحه استعا ره ده چې محسوس شى يې له محسوسي شي سره تشبيه كړى دابشارونو غږيې له سندروسره تشبيه كړى مشبه يې حذف كړى چې هغه دابشارونو غږدى اومشبه به يې پرځاى راغلې او ابشاريې قرينه ده (ښكته په ګډا دي ورته لمنځي اونښترې )دلته يې لمنځې اونښترې ديوې رقاصو نجونو سره تشبيه كړي چې داهم مكنيه استعاره ده اوګډادقريني په ډول پا تې ده (ويخې دي غوږ،غوږدي اوغږنه كوي ډبرې )ډبرې يې دانسا ن سره تشبيه كړي چې مشبه به يې حذف كړي اودهغې له لوازمونه يې( غوږ،غوږ اواويښ پا تي كيدل) چې دانسا ن ځانګړتيا وي دي راوړي دي (جوړغمي دپرخودي دشپي تورې زرګرې ) شپه يې له تورې زرګرې سره تشبيه كړي چې دپرخوغمي جوړه وي دلته شا عر دزرګرې سره دتور صفت ځكه رواړى چې هغه اوس هم له شپې نه ويريږي كه څه هم شپه ورته له پرخوغمي جوړه وي. اوبيا يې شپه ديوه سترليكوال اوشا عر سره تشبيه كړي چې لګيا ده شهكا ري كوي اوشهكا ري دپيا وړي شا عرانو اوليكولانوصفت دى
بديعي ښكلا وي :
شا عر معنوي اولفظي تكرار ډيرزيا ت راوړى دى لكه ،ټپ،ټپ ،ټكى ،ټكۍ،كله كله ،خټ،خټ،لپې ،لپې ،غوږ،غوږ،همدارنګه نا قص جناس يې هم كا رولى دى :غوږغږ،جلال جمال ، همدغه تكرارنظم ته يوه ځانګړې موسيقي وركړي اودشا عردنفسياتو سره سم كا ريدلي
موسيقي
موسيقي په عا مه توګه په دوه ډوله ده ، يو دشعر خارجي موسيقي ده چې په پيژندل شوبحرونو پورې تړلې ده اوبله داخلي موسيقي ده چې دلفظونواودقافيي پرانتخاب پوري
موږ به يې يواځې په داخلي موسيقي وغږيږو چې هغه پردوه ډوله ده يوه يې پربديعي ښكلا وپورې تړوالري چې دغه موسيقي په نظم كې پيا وړې ده اودوهمه موسيقي چې دلفظونوپه ټا كنه پورې تړلې چې ايا دنفسياتي اووجدانې حالت سره سم راغلي اوكه نه ؟كه نه يواځې شا عر ترې ځان خلا ص كړى دى كه موږپردغه نظم دموسيقي له پلوه كره كتنه وكړو نو ويلي شوچې په زړه پورې موسيقي لرونكي لفظونه يې انتخاب كړي دي خوپه ځينوځاينوكې دلفظونوتكرار دموسيقي يوڅه مخه نيولې په ژبه دروند لګيږي لكه
(ټپ شي ،ټپ شي ټكى ټكى پرخه په ګلپا ڼو) دتورتكرار كه موسيقۍ ته ښكلا وربښي خوموسيقي ته زيا ن هم اړولى شي دلته د(ټ) كليمه څلور پلا اود(پ)كليمه پنځه پلا تكرا ر شوي چې دا لوستلونكې ته يوڅه ستونزه رامنځ ته كوي ځكه چې د(ټ)تورى درون دي اوددرنوتوروتكرار موسيق يي ټكنۍ كوي بله داچې په دې بيت كې(جوړغمي دپرخودي دشپې تورې زرګرې) لفظي تعقيد هم شته دي كه دغه بيت داسې شي چې( جوړ غمي دپرخي كړل دشپي تورې زرګرې )فكركوم چې دغه تعقيد به يوڅه حل شي
دشاعرهنري ځانګړتيا وي
۱_ دنوي موضوع ټاكنه
۲_دروانو اوموسيقي لرونكوكليموټاكنه
۳_دقافيوتنوع
۴_تجسيم،تشخيص اوپه شعرې انځورنوتكيا كول
۵_درمزونواوسمبولونو كا رول
۶_نووكليموته هنري رنګ اوزړوكليموته نوي رنګ وركول
۷_له (تقديم ما يجب حقه التاخير )له هنره ډيركاراخيستل
۸_دنا زكواستعارواونووتشبيه ګانوراوړل
په پا يې كې موږدې پا يلې ته رسيږوچې دغه نظم دپښتوپه اوسني روان ادبي بهير كې سا رى نلرى كه موږوغواړپه دغه نظم نورې خبري هم كيدلاى شي خوپه همدومره به بسنه وكړو په دې هيله چې دموضوع حق مې اداكړى وى