سمسور

به نظر می رسد بسته پیشنهادی دارای نقطه های قوت و ضعفی است که اگر مورد توجه قرار گیرد، می تواند به بهبود وضعیت انتخاباتی و رسیدن به ثبات انتخاباتی و نهادینه شدن انتخابات در کشور کمک کند. بسیار واضح است که بهبود وضعیت انتخاباتی و تامین ثبات انتخاباتی برای افغانستان از اهمیت بسیاری برخوردار می باشد. با اینکه در بسیاری از کشورها انتخابات سمبول دموکراسی و زمینه ساز و مستحکم کننده ثبات اجتماعی و سیاسی است، اما در افغانستان انتخابات در سال 1393 نزدیک بود که باعث ایجاد یک بحران سیاسی تمام عیار در کشور شود. از این رو رسیدن به ثبات انتخاباتی برای افغانستان بسیار مهم می باشد. 

واضح است که بررسی عمیق و دقیق نقاط ضعف و قوت این بسته، تحقیقات بسیار دقیق، غیرجانبدارانه و غیر مغرضانه ای را می طلبد و در عین زمان، زمان بر نیز می باشد. اما با نگاه کلی به این بسته می توان یکی دو نقطه ای که می تواند در ایجاد تغییر در وضعیت انتخاباتی و حتی سیاسی کشور اثر گذار باشد را مورد بررسی قرار داد.

تغییر نظام انتخاباتی: به نظر می رسد پیشنهاد تغییر نظام انتخاباتی از رای واحد غیر قابل انتقال به رای قابل انتقال و یا مختلط و سنجش رای بر اساس  لیست های انتخاباتی از نقاط قوت این بسته پیشنهادی می باشد. با توجه به اینکه در سیسم فعلی، بخش زیادی از آرا ضایع می شود و زمینه برای رشد احزاب سیاسی نیز در این سیستم فراهم نیست، زمینه برای تعاملات غیر قانونی در انتخابات نیز ممکن است فراهم شود که می تواند عامل بی ثباتی انتخابات در کشور شود. از سوی دیگر تغییر نظام سنجش رای باعث می گردد تا زمینه برای ایتلاف های با ثبات سیاسی در کشور نیز فراهم گردد. این در حالیست که هم اکنون یکی از عمده ترین دلایل بی ثباتی سیاسی در کشور بی ثباتی در ایتلاف های سیاسی است که در جامعه سیاسی افغانستان شکل می گیرد و دوباره از هم می پاشد و باعث می شود تا به بنیادهای اعتماد مردم به نظام سیاسی موجود در کشور صدمه وارد شود.

سهم دهی به احزاب سیاسی: یکی دیگر از نقطه های برجسته و بارز در بسته پیشنهادی که مرتبط به تغییر نظام سنجش آرا می باشد، اختصاص کرسی به احزاب سیاسی است. اختصاص یک سوم از کرسی های مجلس به احزاب سیاسی، سبب می شود تا زمینه برای شکل گیری احزاب سیاسی استندرد به میان بیاید و رقابت مطلوب و منطقی بین احزاب سیاسی برای بدست آوردن آرای مردم ایجاد شود. در چنین شرایطی مردم نیز از تعامل با احزاب سیاسی می توانند بیشترین سود را ببرند. البته باید یاد آور شد که در تقسیم کرسی ها میان احزاب سیاسی باید به گونه ای عمل شود که باعث قدرتمند تر شدن احزاب سیاسی از نظر کیفی و کاهش تعداد این احزاب از نظر کمی شود. هم اکنون حزب سیاسی در افغانستان از نظر اعلام نام بسیار زیاد است، اما از نظر تاثیرگذاری بر تعاملات سیاسی بسیار کم بوده و بسیاری از احزاب نیز شخص محور می باشد. به میان آمدن رقابت برای بدست آوردن کرسی های بیشتر در پارلمان، احزاب سیاسی مجبور می گردد که تعامل خود را مردم را تغییر دهد و در این تعامل منافع اساسی مردم را مد نظر قرار دهد. از سوی دیگر رهبران احزاب سیاسی نیز مجبور می گردند که حالت شخصی سازی حزب را تغییر داده و اصول و رفتار سازمانی را جای گزین عرف موجود حزب گردانی بر اساس سلیقه های شخصی نمایند. زیرا احزاب سیاسی برای سهم گیری در قدرت مجبور به تعامل با رای دهندگان می شود و رهبران این احزاب برای ایجاد ظرفیت از نظر اعتماد مردم، مجبور می شوند که به هسته سازی در احزاب سیاسی اقدام کرده و شخص محوری را خاتمه دهند.

ترتیب فهرست جدید برای رای دهندگان: به نظر می رسد در نظر گرفتن فهرست جدید برای رای دهندگان، اگرچه از نظر تیوریک کار بسیار پسندیده و مطلوب بوده و می تواند باعث کاهش میزان تقلب در انتخابات حد اقل از منظر رای دهی تکراری شود، اما نظر عملی چندان کار ساده ای به نظر نمی رسد. با توجه به اینکه انتظار بر این است که در سال 2016 میلادی انتخابات پارلمانی برگزار شود، تغییر فهرست موجود و ترتیب فهرست جدید کار ساده ای نخواهد بود. از این رو می توان این مبحث را یکی از پیشنهاد های غیر عملی در بسته پیشنهادی اصلاح نظام انتخاباتی دانست. به نظر می رسد بهتر است که بایستی راه های دیگری برای مقابله با رای تکراری روی دست گرفته شود. ترتیب فهرست جدید از رای دهندگان و صدور کارت مشارکت در انتخابات بر اساس تثبیت مدارک نشان دهنده هویت ملی، بسیار مهم است و می تواند باعث کمک به کاهش تقلب گردد، اما این کار به وقت و زمان بیشتری ضرورت دارد و عملی شدن آن در کوتاه مدت آسان به نظر نمی رسد.

سرخط ورځپاڼه