د اکبر سيال فکري ، تخليقي او عملي مبارزه


  • 4 کاله دمخه (21/09/2020)
  • اقبال خسین افکار
  • 1296

 اکبر سیال د پښتو ژبې سپیځلې ښاغلے او د نن دور د نماینده شاعرانو نه یو دے چی په کال 1963 کښې د ملاکنډ په قدرتی حسن مړه او پټه د ننګ او پت په پښتنه سیمه په بټ خیله کلي کښې په يو داسې کورنۍ کښې زیږیدلې دے ۔ چې د نسب د شجرې سر يې د افغان نيپولين عمراخان جندولي سره لږي ۔ اکبر سيال د ترکلانو د مست خيل ټبر نه دے د ترکلانو يو ټبر سلارزے دے ۔ په دې حواله مونږ { زه او سيال } وروڼه عزيزان هم يو او د يو فکر عمل د قافلې د ژوند د لارې ، ژوندي او ګړندي ملګري يو۔ چې اساس يې مينه ، پښتو ، پښتو پښتون ولي انسان دوستي ده ۔د شلمې صدۍ لوی روښان فکره دانشور فضل محمود مخفي صيب هم د ترکلانو د ماموند ټبر نه ؤ ۔ څوک چې د پښتنو په سيمه د تعليم د خورونې داغي او په پښتونخوا کښې د آزادو اسکولونو پرانستو بسنټ ګر او د جنګ آزادې لوی مبارز وو ۔ مخفي صيب په هڅو د پښتنو د هغه دوه تحريکونو چې يو په اسلامي جهاد يقين لرو او بل په عدم تشدد د لارې د آزادۍ تحريک پرمخ بوتلو ۔ د يو مشر حاجي صيب د ترنګزو وه او بل د باچاخان په مشرۍ کښې د قام رهنمايي کوله ۔ مولوي فضل محمود مخفي او عبدالکبر خان اکبر ددې دواړو تنظيمونو ترمينځ د پل کار ورکولو۔ ړومبې آزاد سکول هم په لکړو مومندو کښې د حاجي صيب ترنګزو په مشرﺉ کښې دې مشرانو پرانستې وو ۔ روستو د افغانستان امير غازي آمان اللّه خان هم د مخفي صيب د علم پوهې تجربې نه د تعليم په لړ کښې استفاده کړې وه ۔ ددې دومره تفصيل نه روستو مونږ دا ويلے شو چې د ظلم جبر استحصالي او استغماري قوتونو پرضد مبارزه علم و دانش او فکر و فن د ښاغلي اکبر سيال په وينه کښې شامله ده ۔ دغه وجه د چې اکبر سيال د ځوانۍ په وخت د علم د تحصيل په دوران کښې د پښتنو د قامي او مترقي تحريکونو په فعالو منورينو کښې شامل وو ۔ چې د قلم سره سره يې عملي مبارزه کړې ده او په دې لړ کښې يې د قيد و بند صعبتونه برداشت کړي دي ۔ اکبر سیال د پښتو ژبې ياد شاعر اديب دے ۔ هم د ځوانۍ په وختونو کښې يې په بټ خیله کښې د خپلو ملګرو سره د پښتو ادبی ملګری 'پام' چې اوس هم وجود لری بنا کړو او ددې تنظيم د یو چټک غړي په حیث یی د خپلې ژبې ادب د ودې پرمختګ دپاره ډير ستړې کړي دي۔ او ډير ګټور علمي او فکري سيمينارونه او ادبي دستورې راجوړې کړې دي چې اوس د پښتني تاريخ د وياړ برخه ده ۔ يقينناً چې د ادب تخلیق لوې کار دے ۔ خو د ادب خورونه او روزنه پالنه له دې هم زیات لوے او زړه ستړې کار دے ۔ دا لوې او زړه ستړے کار ښاغلي سیال او د هغه ملګرو ډیر په نره او راستﺉ کرې دے ۔ کله چې د فکر محور بدل شو سياسي ګوندونه د ورکرانو په ځاې د سياسي نوکرانو لاسو ته ورغلل او د نظريو ځاې ذاتي ګټو ونيوؤ ۔ نو اکبر سیال زړه ستړې درګړې درګړې اسلام آباد ته په کال 1989کښې راغې دلته د وفاقي حکومت هاوس او ورسک د وزارت په يو ذيلي اداره کښې ملازمت شروع کړه ۔ او په ادبي او کلتوري سنګر يې د خپلې ژبې ادب د ودې پرمخ تګ دپاره هڅې شروع کړې هم په دې اساس ړومبې” د پښتو ادبی سوساییټۍ اسلام آباد“ سره ملګرې شو ۔ په کال 1990 کښې څو فکري نظرياتي ملګرو په اشتراک” پښتون کلچرل ایسوسي ایشن اسلام آباد“ جوړ کړو چې تردې دمه خپل وجود لري ۔ هم د دغه تنظیم د سیوري لاندې يې د رنګونو ماښام په نوم د اسلام آباد په فاییو سټار هو ټلونو کښې داسی کامیاب ادبي کلتوري سیمینارونه وکړل چې خلق یې اوس هم یادوي د ژوند د بیلا بیلو طبقو نماینده شخصیتونو ته یې ایوارډونه په ډير درنښت ورکړل۔ سیال د پښتو ژبې قامی، مترقی شاعر دے ۔ هغه لکه د پښتو د نورو شاعرانو د خپل مخنت د ګټې نه په خپله مورنۍ ژبه خرچ کوي۔ د سیال تر اوسه اتهء شعري ټولګې چاپ دی د سیال کلام د قامی او مترقي رنګ سره شوخ رومانی رنګ لري ۔ ښاغلي اکبر سيال د خپل فوکلور او کلاسک روح په خپل روح کښې ضم کړې دے ۔ دغه وجه ده چې د هغه شاعري په پښتون اولس اغيزې کوي۔ د هغه په شاعرۍ کښې یو ردم ، آهنګ سره پښتانه رنګونه دي او د خپل ځپلي ولس احساس محرومﺉ ، طبقاتي ناهموارﺉ بې انصافﺉ ډير په لطيف انداز هنري پيکر د غزل او سندرې موضوع جوړه وي۔ د ښاغلي اکبر سيال د خپل ګل ګل وطن او ګلالي ولس سره د مينې د جزبه ډيره په شدت کښې ده ۔ دغه وجه ده چې پښتون ولس په غوږونو د هغه شعر ښه لږي او زړه ته پريوزي ۔ هم په دې سبب پښتانه سندرغاړي مجبوره وي چې د هغه کلامونه اووايي او د خپلو پښتنو مينه والو داد واخلي ۔ ښاغلے اکبر سيال د پښتو هغه بختور شاعر دے چې په ژوندانه د هغه شاعرۍ ته قبول عام درجه ورته ده ۔ او په ادبي او ولسي محفلونو کښې د سندرې د شهزاده په نوم ياديږي۔ هر څو که هغه ته د ”شهزادہ“ لفظ سره اتفاق نه لري خو چونکې اکبر سيال ته ”د سندرې شهزاده“ ارواښاد استاد اکرام اللّه ګران باچا ويلي وو نو د ګران باچا ددغې مينې دغه تورو ته اکبر سيال ډير احترام ورکوي ۔ ښاغلے سيال که يو خوا د خپلې شاعرۍ په وسيله د خپل دړديدلي ولس په دردونو پهې ږدي نو بل خوا حوصله هم ورکوي ژوند ته يې هڅه وي ۔ د خپل پښتون ولس پرکاله جزبې او احساسات راپاره وي۔ لکه وایی۔

ستا د زلفو په کمڅو کښې چې لار نیشته
د رنګونو په دې غر کښې بهار نیشته
د وطن غوندې ښایسته يې خو جانانه
ستا په کلي کښې د مینې روزګار نیشته
زما زړه زما د خپل وجود ده برخه
خو د خپل زړه په وجود مې اختیار نیشته
ما مې خپلو شوګیرو ته وزګار پریږده
ستا په سترګو کښې خوبونه د کار نیشته
زړه او ذهن د ښکلا د غره چینې دي
دې چینو له سکون نیشته قرار نیشته
د هر مخ سیزلی رنګ راته دا اووې
په دې ښار کښې د ګلونو مالیار نیشته
سیاله زړه که مې ځیګر خورې خوښه ستاده
په دې سترګو کښې میلمه ته انکار نیشته
ښاغلي اکبر سيال په اې، وي، ټي خيبر ټي ،وي چينل د ” ټکي په ټکي “ د طويلې دورانيې خپرونې تر اوږدې مودې کړې ده ۔ چې د پښتو املا ګرايمر به يې ورکښې خلقو ته ښودو ۔ دغه رنګ تر اوږدې ما نورالامين يوسفزي او اکبر سيال ” د پښتو ادب تاريخ “ هم په اې وي ، وي ، ټي خيبر چينل کړې دے ۔ چې د پښتنو د نسلي تاريخ سره لرغونې ادب ،پير روښان کلاسک تردې دمه مو ريکارډ کړي دي چې اوس يې هغوي بيا بيا ښايي ۔ اکبر سيال څه موده جاپانيانو ته هم پښتو ښوده او بيا د هغوي په مرسته ملاتړ يې د خان خوشحال خان خټک څه شاعري جاپانۍ ته وژباړله او کتابي بڼه کښې چاپ شو ۔
څو ورځې له مخه د سوشل ميډيا په وسيله خبر شوم چې د ښاغلي ملګري اکبر سيال د نظم او نثر درې کتابونه به ډير زر چاپ شي د طباعت د مرحلو راتيږي کمپوزنګ ښه په درز کښې شروع دے خداې دې وکړو چې زمونږ د ټولو د ژوند او خوشحالو سره چاپ شي ۔ په دې خبر ډير خوشحاله شوم ۔ په داسې وخت کښې چې پښتون قوم د خپل ژوند د فنا او بقا سره مخ دے په داسې ساعتونو کښې د ښاغلي اکبر سيال په څير تخليقار چې د تخليقي صلاحيتونو سره د علم و دانش او فکر و نظر خاوند وي کتاب چاپ کول يو داسې عمل دے لکه تياره تياره ماحول د رڼا کولو هڅه کوي له دې له مخه د ښاغلي سيال لس کتابونه چاپ دي ۔ زه ښاغلي اکبر سيال ته ددې کتابونو په چاپ مبارکي وايم ۔ روغه سټه اوږد خوشحاله ژوند يې د رب نه غواړم ۔ هم دې سره ورته خپل هغه نظم د لږ ډير بدلون سره ډالۍ کوم چې په 2010 کښې د هغه له خوا د اختر د مبارکۍ په جواب کښې ما ويلے وو او په سوشل ميډيا خور شوې وو او د هغه مينه والو خوښ کړې هم وو۔ او زه خوشحاله شوې وم ۔

کور او کلے دې ودان شه 
دښمنان دې په لړزان شه 
هر ماشوم دې” پير روښان“ شه
هر يو ځوان دې خوشحال خان شه
”ايمل خان“ شه ، ”دريا خان“ شه 
په غليم باندې جانانه 
لکه تندر د آسمان شه 
هره پيغله دې” ملاله “
هر يو ځوان دې” اکبر خان“ شه
هر سپين ږيرې د وطن دې
يا” فقير“ يا” پيونده“ شه
د ژوندون په دې تيرو کښې 
ژوندې عکس د” باچاخان“ شه
دانشور دې” صمد خان“ شه
هر زور ګير دې په خپل ځان شه
د ”جندول عمرا خان “ دې 
مير دې جوړ د يو کاروان شه
د ”مير ويس“ بابا بچي دي
ټول په لار د” احمد خان“ شه
ستا په مخه سره ګلونه 
بخت دې ستورې د آسمان شه
ګل تر څنګ دې خپل جانان شه
هر سهار دې يو ” نويد “ شه 
لوے ” دانش “ دې په آمان شه
د آختر غونډۍ ته خيژه 
زه افکار به دې تر څنګ يم 
مارګلې نه به دې ستايم 
نه غم کوم نه به ژاړم
وداني دې ګله غواړم
سوکالي دې ګله غواړم
خوشحالي دې ګله غواړم