زه تاسو ته د خپل تربره په باب کيسه کوم. زما تربور زما د کړاوونو، اندېښنو٬ خوښيو٬ اوخوشاليو جوگه دی. دی څه بل شان موجود دی. که رښتيا راباندې واياست دا ځکه عجيب مخلوق دی چې هېڅ راڅخه نه بيلېږي. هېڅ مې يوازې خپلو سوچونو ته نه پرېږدي. تاسې ته دې مالومه وي چې دی زما خپلوان شريک نه دی او نه خو د وچکالۍ په موسم کې راسره په اوبو لگولو شخړه کوي. دی يوازې راسره په حضر (کور) کې ملگری نه وي، بلکې په سفر کې هم راسره جوخت روان وي، نو ځکه خو اوس اړ يم چې د خپل تربره په باب درته د خپل زړه راز دروسپړم.
هره ورځ چې د لوی سړک له تمځای څخه د اوسېدو د کوټې په لور راستنېږم، نو د بوټو او لښتو په مينځ کې قدم رااخلم .کله چې باران اورېدلی وي او يا د سهار پرخه په بوټو پرته وي، نو زما د څنگل په لگېدو سم د واره په بوټو او پاڼو پرتې اوبه په ځمکه پرېوځي . ناڅاپه مې گنده او خوسا پلاستيکونه ټوټې کاغذونه او د مږو سوري تر سترگو شي چې زموږ د کور په مخکې يې بيل کلي جوړ کړي دي چې د کوترو په څېر پکې مږې هم غومبر وهي.
خو کله چې د کور خيرنې دروازې ته راورسېږم، نو د عادت له مخې مې ان په جيب کې د کور د دروازې کونجي لا له مخه په نښه کړي وي لکه چې اوس زما د گوتو رگونه او ريښې د دې بويناک کور د دروازې کونجي هم پېژني او له نورو ډېرو کونجيگانو يې بيلوي.
د دروازې په بيرته کېدو سره دپ او خوسا بوي چې د پخلنځي له هره کونجه راپورته کيږي تر سپږمو کېږي. د پخلنځي او د دهليز بدبوي چې د خوسا پيازو د پخو خوراکونو د خوسا شويو هگيو د بوي سره يوځای شوی دی د سړي پزه او دماغ سيزي. چټل دهليز چې که له يوې خوا تور زندان رايادوي چې لمر به مې په ورځو ورځو کې پکې نه ليده او د انتظار اوږدې شېبې يې بس ډېرې اوږدې سختې او د زغم وړ نه وې، نو له بلې خوا زموږ د کلا د مخامخ وړاندې د گرد پټي په کونج کې بوساړه رايادوي.
خو دا بايد ووايم چې هغه بوساړه ډېره ښه وه ځکه دا مهال هغه ما ته د يادونو او خاطرو او د زلميتوب د رنگينو خاطرو جوگه ده ځکه هلته دا ډول بد بوي نه وو. سره له دې چې هلته هم موږکانو گزمه کوله، خو بيا هم ماته د رنگينو خاطرو او يادونو محل وو. او چې کله مې د هماغه کوچنيتوب مهال او د بوساړې تصوير ته د ذهن کړکۍ بيرته شي، نو سم د واره مې د هماغه تنکي زلميتوب وختونه چې تازه (نوې) مې شونډه توره شوې وه راياد شي. هغه مهال به چې کله زموږ د ګاونډي لور د بوسو په راوړلو پسې د بوساړې په لور رهي شوه، نو ما به هم ورو خپلې دوه پښې د خپل هوس پسې راښکلې او د هغي پسې به زه هم د بوساړې په مخ کې شين شوی وم او چې پر ما به يې سترگې ولگېدې، نو سم د واره به يې شيطاني خندا وکړه او په ټوکه به يې راته وويل:
نوليه بيا دې رامنډه کړه. ما به ورته له واره ځواب ورکړ ما خو دې لاره څارله. ښه شو چې د يو کال غوندې شپه سبا شوه، خو هغې به په وېره او نيولي ځواب وويل :
ته خو نارينه يې ستا بوڅی بوڅی کېدل به ما رسواکړي. بيا به دواړه بوساړې ته سره ننوتو٬ ډېر بوس به مو په پنډ کې سره يوځای کړل او بيا به مې په بې توله زور سره د هغې سر ته ورپورته کړل . زما د لاس په لگېدو به يې توندي وکړه او په منت به يې وويل لکه چې زما د سر او مخ توپير نه شې کولی او بيا به له بوساړې نه د گردچاپېر په څارلو ووته.
ښه مې په ياد دي او ما ته د دې ياد تکرار هماغومره خوندور دی چې په تصور (سوچ) کې هم نه راځي. يوه شپه د څوارلسم د سپوږمۍ رڼا پلنه وه. دېرې او هوجرې له مېلمنو ډکې وې چې زه ورسره د کلا په يوه اوچت بام غاړه غړۍ شوم او لکه ترهېدلې مرغۍ زما په غېږ کې راپرېوته.
خو زه چې اوس په همدې چرتونو کې د کوټې دروازې ته ودرېږم او د کالج د مهال وېش پاڼه ووينم. د دروازې په بېرته کېدو سره مې سم دم سترگې د ليک په پاکټ نښتې وي چې کېدای شي کوم نوی احوال رارسېدلی وي، خو هر وخت داسې نه وي ډېره لږه پېښيږي چی پوسته دې کورته راشي.
ان زما له راتگ نه ډېره موده تېره شوې وه چې زړه مې نه کاوه چی د کوټې خړه او خيرنه پرده ليرې کړم . زما په ذهن يوه نااشنا وېره ناسته وه. داسې وېره چې فکر مې کاوه چې له بهر نه ټول خلک ماته گوري او په لوی سړک د تېرېدونکو موټرو غرهار مې خوري . خو دا وېره له دې ځايه نه، بلکې له ډېر پخوا زما په ذهن او روان ناسته وه. خو زه له دې ناخبره وم چې کله د دې ځای خلک خپلی کوټی ته ورننوځي، نو ټول اغوستي کالي ليرې وغورځوي او په کوټه کې ازاد او بې غلو غشه گرځي، خو زه بيا هم شرمېدلم د خپل ټټر له ويښتو له خپل لوڅ ځان او خاص ډول له هغه چا شرمېدلم چې هر وخت راته د پيره دار په څېر پر سر ولاړ وي او کله ناکله پر سر خرپ هم راکوي .
خبره د همدې موجود ده دابه تاسې وپيژنئ. دا زما تربور دی چې په نورو ځايو کی خو څه چی ان په کيسه کی هم راسره دی. ده ته زه تربور وايم دا تربور تربور دی. تربور وژل کېږي هم نه اوپردی کېږي هم نه. بس نو د يوه داسې موجود په څېر له سړي سره وي چې تر څو ژوندی وي، نو تربور هم ورته پر سر ولاړ وي.
خو زما تربور هم زما په څېر يو شی دی. د هغه عمر له مانه کم دی، خو له ماسره يوځای خو له ما نه لږ وروسته را پيداشوی دی. او چې کله مې ښی او کين لاس پېژندلی دی، نو له هماغه شېبي يې شونټۍ راپسې را اخېستې ده او ځوروي مې او زما د ښو او بدو جاج اخلي. خو زه ترې هم د ژوند په ښو او بدو پوه نه شوم.
خو اوس به د خپل تربور خبره همدلته پرېږدم. د خپلې کوټې نکل به درته رادمخه کړم. کوټه هم د دې کور يوه خونه ده. د دې کور په څېر يوه خونه، خو هرڅه پکې شته. که څوک ورته زموږ د کلي د صايب روز کوټنۍ ووايی هم کمه نه ده. خو توپير يې په دې کې دی چې هلته غواگانې هم لنگېدلې او د دونيا شيان به پکې پراته ول. هره کارروايي پکې جاري وه، خو دلته غواگانې نشته او نه هم داسې کورنۍ شته چې درې نسله دې پکې يوځای واوسي يعنې پلار زوی او لمسی. خو په دې کوټه کې يوازې زه يم او رښتيا يا تاسې به وپوښتۍ چې صايب روز يې لاڅه دي ؟
صايب روز زموږ د کلي يو کليوال بزگر وو. ما ته به مې پلار ويلې چې هغه ستا تربور دی . زه هغه وخت د تربور په مانا نه پوهېدلم. زموږ له کلا پورې وړاندې يې کوټه وه، خو هغه يوازې په هغه کوټه کې نه اوسېده، بلکې زوی او د هغه کهول هم ورسره وو او په يوه کوټه کې به يې سره بيش باقو کاوه. وروسته يې لمسی هم په هماغه کوټه کې رالوی شو. اوس چې په هرځای کې وي ښاد اواباد دې وي. هغه په لاپو کې وتلی سړی وو. که چېرې د لاپو په سيالۍ کې ورگډ شوی وای، نو هېچا ترې نه شوه وړای . هغه هم زموږ تربور وو، خو زه د هغه په باب خبرې د دې لپاره نه کوم چې خپله درنه او د هغه سپکه ووايم، بلکې زه د خپل تربور نه سر ټکوم. خو بيا هم له تاسو دې پټه نه وي چې زما کوټه د صايب روز له کوټې توپير لري .
يوه ورځ يي يو ملگري همېشه گل چې خوله يې هر وخت له خندا ډکه وه او چې هرځل يې ووينم ما ته خپل تربور يعنې د اورگاډي په تمځای کې شېردل خان رايادوي چې په دې څو کالو کې چې تر لندنه رارسېدلی دی. اوس د گلونو په زرگونه ډوله پېژني او همېشه گل خو پرېږده چې د شېردل خان د هرې غونچې په باب يو داستان لري. او په دومره خوند يې کيسه کوي چې د هزارو يکشب کيسې ورته هېڅ دي . همېشه گل د خپل تربره د هنرمندۍ ډېره په زړه پورې يادونه کوي او په ارواپوهنه کې د هغه مهارت ستايي.
يوه ورځ يې کيسه کوله چې يوه ورځ مې د هغه په هټۍ ورپېښه وکړه . شېردل خان د وروتو ځای ته ورنږدې شو په داسې حال کې چې د گلو غنچه يې په لاس کې وه تيارسۍ ولاړ وو ما وپلټه . هغه وويل ته غلی کښېنه اوس د ايم پي صايب د راتگ وخت دی. هغه په خپل کار کې ډېر ښه مهارت پيداکړی دی. د هغه د کابل کيسې هم ډېرې په زړه پورې دي. همېشه گل ويل چې که هر نوی امر به راغی که تر دوه ورځو به نوموړی له کاره لرې شوی نه وو، نو د نوي امر په ليدو به بيا شېردل خان ته چا نه شوای ويلی چې پر مخ دې څو سترگې دي؟
خو کله چې به همېشه گل زما کوټې ته راننوت، نو د شېردل خان گلان به يې هېر شول .ارومرو چې زه يې هم پکې د شمندروز ليوني په څېر ميندلی وم. همېشه گل په راننوتو سره سم د واره زما د کوټې په جوړولو پيل وکړ. وی ويل: يو وخت چې زه سرباز (سرتېری) وم زما خورد ظابط صاحب ماته د بسترې د جوړولو ډېر ښه چل راښوولی وو. او بيا يې په کنايې (اشارې) سره وويل: کاشکې ستا دا کتابونه په خپلو مينځو کې سره په اتفاق وايی. او بيا يې زياته کړه: څومره به ښه وايې چې که په يوځای کې راټول وای او په خپلو کې يې يو سيمينار جوړ کړی وای .
ماورته وويل که سيمينار يې جوړ کړی وای نو څه پرېکړه به يې کړی وای؟ همېشه گل وويل: ارومرو چې پرېکړه به يې کړی وای چې ټول مال دې په غنيمت يووړل شي او بيا يې زما د لوبې وسيلې ته هم پام شو. په خندا يې وويل: نام خدا دا کوټه نه ده موزيم دی، کتابتون هم دی. د بدمنتون ميدان او لوی پخلنځی هم دی .
خو ما د هغه ټولو خبرو ته په خندا سر خوځاوه، خو د شکر ځای په دې کې دی چې هغه لاخبر نه وو چې د دې کور انگړ او شاوخوا د ډېرو څربو مږو کلي هم دي. ډول ډول کوترې٬ مرغان٬ چينجي او نور گڼ حشرات او مېږي هم راځي. او پروسږکال چې شنو مچيو ځاله جوړه کړې وه، زما گاونډۍ سوسن جانه يې په شونډو وچيچله، لکه چې د مچى هم زما په څېر د هغې سرې شونډې خوښېدلې. خو زما گاونډی ياسين خان چې اوس هم د هغې د سرو شونډو او لوڅو پنډيو په ياد راپورته شي، نو د خولې يې اوبه په وښکو راشي.
ياسين خان د خدای عجيب مخلوق دی. دی زما په خوا کوټه کې اوسي فکر کېږي چې په دې دوو کالو کې نوموړي په خپله کوټه کې جارو نه ده وهلې. ټوله کوټه يې له پلاستيکونو او ټوټو څخه ډکه ده . له دروازې څخه د وېده کېدو تر تخت پورې يوه نرۍ لاره ورغلې ده چې که قدمونه په غور وانه خېستل شي، نو ارومرو له نورو شيانو سره د تماس سبب کېږي. کله چې له هغه د اصل ونسب پوښتنه وشي ژر د برېتش پاسپورت له جيبه راباسي، خو د خپل هېواد نوم چاته نه اخلي. دی هم عجيب مخلوق دی هره ورځ مازيگر تر لسو بوتلو پورې بير پر سر رااړوي . په کور کې په يوه نيکر کې گرځي. موږ ټول ورته درناوی کوو. ځکه چې هغه د دې فارم مشر دی د کوترو، چينجيو او مږو د فارم. له تاسو دې پټه نه وي چې زموږ د انگړ ټولې مږې له ده نه ډيرې خوشاله دي. نوموړی په دې باور دی چې يوه حشره هم بايد مړه نه شي ځکه چې هغه د خالق مخلوق دی اوواک يی يوازې له هماغه سره دی. خو دا له موږه پټوي چې ووايی زه خالق د دې حشراتو د لارښوونې لپاره گومارلی يم او د دوې ساتنه او لار ښوونه زما دنده ده . نوموړی د شپې تر ناوخته موږ خوب ته نه پرېږدي، خو کله چې د ورځې له خوا زموږ د کور په خواکې گاونډۍ مِس (آغلې/پېغلې) ماگې په بلۍ سر ورښکاره کړي، نو د هغې سپی ورته وغاپي، نودی پرې غږ وکړي:
ــ مس ماگې زما تربور (سپی )څنگه دی ؟ هو از مای کازن ؟
هغې ورته د خپل سپي د روغتيا ډاډ ورکړ، خوده ورزياته کړه:
د کاکا زويه کله به مېلې ته ځو ؟
خو له تاسو دې پټه نه وي چې د دې دوه تربرونو ترمينځ هم ښه رقابت ليدل کيږي. د دې دوو تره زامنو ترمينځ هم تربگني شته چي زما او زما د تربور او د هميشه گل او شېردل خان ترمينځ تربگني يې گرد هم نه ده . ځکه چې د مس (آغلې/پېغلې) ماگې سره د ده تربور لکه چې کله کله د ده په اعمالو او نشه يي توکو په استعمال (څکونه) په قهر وي او پر ده انتقاد کوي او په غپا کې ورته وايی:
تا زموږ قوم وشرماوه. ارو مرو به ورته وايی چې زموږ غور نېکه چې زما او ستا د پلرونو نيکه وو. په ټول ملک کې يې يو نوم درلود، د دروندوالي او د اهليت نوم، نو ځکه خو ټول انگرېزان د هغه د ښه سلوک پر بنسټ د مهاجرو په نسبت د سپو ډېر درناوی کوي او ته چې ډېر بدگوزاره يې، نو له تا يې لکۍ هم غوڅه کړه او دوه پښي يې هم. او لکه څنگه چې د انگرېزانو پردي او غنمرنگه پوټکي لرونکي بد ايسي، نو ته يې هم داسې وگرځولې چې نه خو دې لکۍ شته او نه دې په شاه وړۍ او بيا ورزياتوي :
وگوره او له ما يې زده کړه. وگوره چې زما او د نورو سپو څومره قدر دی. په هر پلورنځي کې زموږ د خوراک لپاره بېل ځايونه دي. بيل ډاکتران دي او ان د خوب ځايونه مو پاک وي. خو ته اوس جزايي شوی يې، نو ځکه خو دې له موږ توپير کړی دی چي نه د زوی خوښ يې او نه د پلار، نه د مېرمنې او نه د ورور. زموږ اسلافو (پخوانيو) هېچا ته خوله نه اچوله څوک يې نه ځورول، خو ته لکه د کابل د زمانخان کلا د کوڅو سپي د هر چا پايڅې ته خوله اچوي او په اخير کې ورته وايی:
زه هېڅکله د بې لاري سړي سره چې نور بنيادمان ترې په تنگ وي مېلې ته نه ځم. ان په لاره به درسره لاړ نه شم. زه اړ يم چې نور تربوران راټول کړم او تا له خپلې تربگنۍ وباسم.
ارو مرو چې ياسين خان به ورته وايی چې:
بد خُلقي رښتيا چې ښه کار نه دی. زه هېڅ بدگوزاره نه يم، بلکې دا د بزنس (سوداگرۍ) دونيا ده او نن خو انگرېزانو ټوله دونيا په بزنس (سوداگرۍ) ايله کړې ده او ورزياتوي چې:
(( بزنس از بزنس کف اف ټي از کف اف ټي )) او بيا ورته په پای کې دليل راوړي چې زما د انگړ څربې مږې خوارې مه بوله دا به ارومرو زما په کار شي. گوره شنې مچۍ مې څنگه په کار شوې. سوسن جانې خو ماته د سرو شونډو شربت نه راکاوه. زما په امر يې وچيچله او له شونډو يې ورته نغاره جوړه کړه . داسې بايد دا نور ادمزاد (خلک) هم زما په قدر وپوهېږي او له دې کوره بايد ورک شي.
خو لنډه دا چې زما د گاونډي او د هغه د کاکا د زوی کيسه ډېره اوږده ده. د دوی ورځنی ديالوگ (خبرې اترې) نه خلاصېږي. هره اونۍ دوه درې واره يو بل ته غاپي. دی د هغه په ژبه پوهېږي او هغه د ده په ژبه.
خو له تاسو دې پټه نه وي چې ما هم يو د تره زوی درلود، خو دا فکر ونه کړئ چې گواکې زما تربور هم زما د تره زوی دی. کوم تربور چې زه يادوم هغه زما د تره زوی نه دی چی په جنگونو کې رالوی شو. او د سهار چای به يی هم د پلار له ښېرو سره څښه. هغه شپون وو او ټول عمر يې په شپنۍ کې تير شوی وو. ښه مې په ياد دي چې کله به د چا څربه مېږه د هغه په رمه کې ورگډه شوه، نوبيا به يې له واره ترې سر غوڅ کړی وو او لړمون به يې ورته اومه خوړلی وو. هغه په همداسې شان رالوی شوی وو او چې کله د کور وور او اولاد خاوند شو، نو بيا يې د خپلې مېرمنې سره اوقات (خُلق) دومره تريخ شو چې ښځه يې اړه شوه چې سرپوښ ټوپک راواخلي او په وېدو يې پر مغزو وولي.
خو زما تربور کوم چې زما اصلي هدف دی او له هغه سر ټکوم له دې ټولو لالچي دی . دی له ما نه لږ وروسته، خو له ماسره يوځای پيداشوی دی، خو اوس پر ما راج چلوي. دی پر هرڅه او هرځای کې له ماسره وي او يو کار هم د هغه له اجازې پرته نه شم کولي. دی په بېلابېلو څېروکې رابرسېره کېږي. په خوب کې، په وېښه کې، په لاره کې، په ناسته کې لکه زما د وجود سيوري. دا سيوری ان د وريځو په ورځو کې هم د سيوري په څېر له ماسره غبرگ روان وي. خو کله چې خپلې خوسا او گندې کوټې ته ورننوځم زما په ځورولو او چېړلو پيل وکړي. هېڅ مې خپلو رنگينو يادونو ته نه پرېږدي او چې کله په کټ کې ستوني ستاغ څملم لا زيات زما په چېړلو او ځورولو پيل وکړي. هغه د کلا د مخې يادونه د زلميتوب مينه، د دنگې کلا پر بام د سپوږمى شپه په ټول کرښه راکاږي. سم له واره مې بيل بيل اوازونه تر غوږو شي. د مينې اواز، د ژړا اواز، د قهر او د غوسې اواز او د هغو په اورېدو مې ستونی راوپړسېږي په قهرجن غږ راته ووايی:
ــ بيا دې څه مور مړه ده چې ستونی دې راډک شو، ولې او څه ته ژاړې ؟
ور ته وايم:
زه نه ژاړم. خپه هم نه يم، خو حق لرم چې د خپلو يادونو، سوچونو او خيالونو سره يوه شېبه راز ونياز وکړم. دمه جوړه کړم. بيا راته په جگ اواز وايی ښه نو ستونی دې ولې پړسېدلی او ډډ شوی دی؟
خو زه خوله راجوړه کړم چې ځواب ورکړم ورو مې د دروازې اواز تر غوږو شي. د يوه ماشوم اواز اورم په ورو اواز راته وايی:
نو پلارجانه ته څنگه يې؟ ناروغه خوبه نه يې؟ په ځان دې پام کوه سپورټ (ورزش) کوه او د سرک په مينځ کې مه تېرېږه چې موټر دې ونه وهي.
زه ورته څه نه شم ويلی. خو خپل همزولي خو له ځانه کشر ته په ډډ اواز وايم دا زما ستونی نه، بلکې زما د يادونو او ارمانونو خوبونو او خيالونو جونگړه ده. کله کله چې هغه ډډ شي، نو بيا د اوبو په څېر لاره کوي .
خو زما تربور ما ته بيا هم ټينگار کوي وايی چې:
دا خبرې هېڅ ارزښت نه لري.
ورته وايم :
عجيبه خبره کوې. زه څنگه خپله هستي هېره کړم؟ خپل تن او ځان هېر کړم. او بيا ورته په تلوار سره وايم زما ډک ستونی زما نمجنې سترگې اوس زما د يادونو او خيالونو سرچينه ده، نه غواړم دغه چينه وچه شي. په همدي ډول مې خپلې خبرې په بيا بيا په ذهن کې انگازې کوي. په وار وار خپلې خبرې اورم هغه نه شم هېرولی.
په همدې ترڅ کې چې د خپل تربره سره په شخړه يم. ناڅاپه د ماشومانو شور او زوږ اورم. ژړا٬ خندا، ټوکې او ټکالې پر يوبل بې مانا او مهمل نومونه اېښودل او د يو بل پېښې کول اورم. خو زما تربور چې کله ما وويني چې زه له يو بل کشمکش سره مخامخ يم، نو بيا مې ستونی راوپړسېږي . هغه د دې ټول حالت جاج اخلي. ورو څادر راکاږي، اوږې ته يې کړي او له برېښنا جوړ سيوری د ځان پسې راکاږي. زما له کوټې نه د کړکۍ له لارې ووځي. او چې کله مې سم د واره د هغه وتو، بيرون سرک تړلې دروازې، گډې وډې کوټې ته پام شي، نو وينم چې يوازې په خپل ځای کې غځېدلی پروت او هېڅوک نه وي.