سمسور

    ادبي کره کتنه د ښاغلي اجرالدین اقبال د ژباړې اثر دی،چې له عربي ژبې څخه په روانه پښتو ژبه ژبه ژباړل شوی ، په ۱۳۸۰ لمریز کال کې د ۱۰۰۰ ټوکو په شمېر په ۱۲۶مخونو کې د دانش خپرندویې ټولنې له خوا په ښکلې قطعه او ښه صحافت سره د لوستونکیو تر ګوتو رسېدلی . د کتاب د کمپوز کارونه د ښاغلي ذبیح الله شفق له خوا شوي دي.

    په کتاب کې ډالۍ نه ده شوې ؛خو د کتاب ژباړن ښاغلي اقبال د  کتاب د ليکوال په اړه د خپلې لیکنې په یوه برخه کې خپل نظر داسې ليکي ((ډاکټر محمد مندور مصري پياوړى اديب دى،په تېره بيا د ادبي چارو په کره کتنې کې په عربي اورپايي په تېره بيا په فرانسوي ادبياتو کې د ژور ادبي ليد خاوند دى؛ نو له همدې امله په ادب او کره نقد کې د هغه څېړنې او هر اړخيزې پلټنې په تول پوره دي. د ادبي نقد په چارو کې دومره برلاسى دى،چې د لويديځ د نويو پېړيو ادبي مکتبونه او نقادان يې په مستقل ډول څېړلي او له يونان او روم نه بيا اسلام ته راغلي.ډاکټر مندورددوه ګوني فرهنګ، خاوند دى په دې مانا چې هم يې په خپل ملي فرهنګ ډډه وهلې او هم نړيوال ليد لري،چې په نننيو سترګو يې ويني))

    د کتاب ژباړن ښاغلي اقبال د کتاب په اړه پخپله سریزه کې وايي،چې هره ټولنه د خپل فرهنګ د غني کولو لپاره اړ دی،چې د نورو له ښو تجربو څخه ګټنه وکړي (( موږ بايد د خپلې ټولنې د فرهنګي پرمختيا لپاره د پياوړيو کارپوهانو او ادبيانو له تجربو ګټه واخلو،چې څنګه خپلې ګروهنې او کولتور په نوي ژبه او په اوسنيو ادبياتو بيان کړو،او دا ډېر ستونزمن کاردى؛نو ځکه هغه څه،چې تاسې يې دلته ژباړه لولئ،د نوي کهول لپاره و منطقي اوښوونيز(تعليمي) سبک دى او داکټر مندور له لفاظي،ذهني تعبيراتو،اصطلاحاتو او کنايو ځنې ډډه کړې او په حقيقت کې هره کرښه يې د کاڼي کرښه ده))

ښاغلی اقبال پخپله سریزه کې دې ته اشاره کوي،چې دخپلې ژبې او ادب د غوړېدا لپاره د نورې نړۍ له ادبیاتو څخه د کره کتنې او نقد په اړه موثر کتابونه راوژباړل شي ((  موږ بايد د پښتو ادبياتو د پياوړتيا لپاره د کره کتنې هغه کتابونه وژباړو يا داسې ليکنې وکړو،جې موږ د نړۍ له ادبي بهير سره هم آهنګ او همګام کړي،نوځکه د دې کتاب لوستنه د نوي کهول لپاره بې ګټې نه ده))

     خپرندويې ټولنې ښاغلي اجرالدين اقبال ته ددې کتاب د چاپېدو اوخپرېدو مبارکي ويلې ده او ددې کتاب ژباړه يې د ښاغلي اقبال يو ګټور ګام بللى او هيله يې ورڅخه کړې ،چې په راتلونکي کې هم خپلې پېرزوينې له خپلو مينه والو څخه ونه سپموي.

    کره کته د يوې ادبي هستونې په اړه پرېکړې ته وايي. نقد د ښېګڼو او بدګڼو توپيرونه ده، کره کتنه سپړنې،شننې او ارزښت ټاکنې ته وايي.

    د اوردو ادب نامتو کره کتونکى نياز فتح پوري وايي، چې په ادبپوهنه کې تر ټولو مهم څيز کره کتنه ده، چې نه يوازې د خپل ذوق د خړوبونې لپاره ترې کار اخيستل کېداى شي، بلکې د ادبي پنځونې په اړه د نورو پايليز فکر هم ځيري. کره کتنه  ، چې له يوناني نه اخيستل شوى لغات دى، پرېکړې ته وايي؛ خو سمه او رسا مانا يې نقد يا انتقاد ده، چې د ارزونې او ځيرنې مانا ښندي او هغه څوک چې دا دنده پرمخ بياي، نقا د نومېږي.

    کره کتنه د ژوند په څېر له ادب سره هم کلک تړاو لري؛ ځکه ادب هم له ژونده راټوکېږي او څرنګه، چې د ژوند هېنداره باله شي؛ نو هغه څه، چې له ژوند سره اړيکې لري، له ادب سره هم تړاو لري. پنځوونکي ته ښايي، چې د ژوند غوندې هنر ته هم ځير شي، سمې لارې ته يې سيخ کړي او د ښکلا پار يې وساتي. همدا لامل دى، چې پر ژوند سربېره نقد په هنر کې هم لوى لاس لري او د يوه ازاد هنر بڼه يې خپله کړې.که هستوونکى د خپلې پنځونې ځاى او ارزښته ونه پېژني او په دې پوه نشي،چې د تخليق لامل يې څه دى؟ څنګه رامنځته شوې او کومو توکيو هنري ارزښت او ښکلا وربښلې؟ ښه او کره ادب نشي پنځولاى.

د کره کتنې او څېړنې تر منځ ډېر توپيرونه موجود دي چې ادب پوهانو يې په اړه اثار له وخت سره سمې ليکنې خپرې کړې دي.

     د ښاغلي اقبال صيب دغه څېړنيز اثر په څلور څپرکو کې خوندي شوى دی: په لومړي څپرکي کې يې د ادب نقد،تاريخ او د ادبياتو د تاريخ ډولونه،په دويم څپرکي کې يې په نويو پېړيو کې د کره کتنې تاريخ دمختلفو نړيوالو اديبانو له نظره،په درېيم څپرکي کې د تياتر نقد او د هغه ډولونه،په څلورم څپرکي کې يې د ادبي ښکلا پوهنې ،او د کتاب په ورستيو برخو کې د لومړي،دويم اودرېيم څپرکي لنډ يادښتونه راخستل شوي دي.

     ادبيوهان وايي پوهنيزه کره کتنه،تر هنري هغې څرګند توپير لري،په لومړۍ برخه کې ټاکلي او منل شوي،معيارونه دي چې د هغوى په رڼا کې کره کتنه خپل کار پرمخ بيايې او ديوې زېږندويي ټيټ وپاس راښيي.

   په هنر او ادبياتو کې کره کتنه د ننني تمدن يوه ځانګړنه ده،حتا (سنت بوو ) یو ادب پوه؛ خو يې د نورو انساني علومو په کتار کې يو خپلواک علم ګڼي.

د کتاب د پښتۍ ښکلا  ليکل او تخنکي کارونه ټول په معياري ډول تر سره شوي دي،ژباړن د ژباړې ټول اصول او قوانين د ژباړې د کولو پر وخت مراعت کړي دي،له هرې جملې یې لوستونکی مانا ا خیستلی شي، دا د دې مانا ورکوي،چې ژباړن اقبال په ژباړه کې له پوره دقت نه کار اخیستی یانې کټ مټ ژباړه یې نه ده کړې. ددې کتاب را ژباړل پښتو ژبې ته يو بې بها زياتونه ده