اخوند دروېزه د اخوند ګدای ځوي د سعدي لمسي د درغان کړوسی د احمد کوسی د متي کودی او د جیوڼ پردی دی چې د ؛ترک؛ ټبر پورې اړه لري . او په ۹۴۰ هـ کال کې زېږېدلی دی .
د اخوند دروېزه نیکونه له لغمانه ننګرهار او له هغه ځایه پېښور ته کډه شوي دي . دوئ ډېره موده له یوسف زیو سره استوګن وو نو ځکه خو د دې ټبر په اړه ډېر معلومات لري چې ګنې د ؛شخي؛ یا ؛خاښي؛ لومړنۍ مېرمنه مرجانه نومېده ؛مند؛ او ؛مک؛ یې دوه ځامن وو . ؛مند؛ بیا دوه زامن لرل چې د یوه نوم یې یوسف وو نو ځکه یې کورنۍ په یوسف زیو مشهوره شوه.
اخوند دروېزه خپلې مذهبي زده کړې له ملا منزر ، ملا مصر احمد او ملا زنګي څخه تر سره کړي دي . د لا زیاتو زده کړو لپاره له پېښور نه هندوستان ته لاړ .
له بېرته راګرزېدو وروسته یې د سیدعلي ترمیزي (پیر بابا ۹۰۸ – ۹۹۱هـ )
لاس نیوی وکړ او د هغه مرید شو.
دار مسټر وایي چې اخوند دروېزه ۵۰ پنځوس ټوکه کتابونه کښلي دي خو دغه کتابونه راپاتې دي : ۱- مخزن الاسلام (په پښتوژبه) ۲- تذکرة الابرار والاشرار (په پاړسي ژبه) ۳- ارشاد الطالبین (په پاړسي ژبه ) .
کومې لیکنې او ژباړنې چې د رسالو په بڼه په مخزن کې خوندي دي د پام وړ دي چې پدې لړ کې ؛قصیده امالي؛ قصیده برده ، خلاصه کیداني ، د لسو فرقو د عقایدو بیان او نور چې په پښتو یې کښلي دي د بېلګې په توګه یادولی شو.
اخوند صاحب د پیر روښان او پیر بابا د اختلاف لامله د سید علي ترمذي پلوی وو او نوموړی یې د ؛پیر تاریک؛ په نوم د پښتنو په مینځ کې تبلیغ کړ.
دروېزه (رح) د ؛۱۰۹ کالو په عمر ۱۰۴۸ هـ کال ومړ او د پېښور په هزار خانه کې خاورو ته وسپارل شو.
د اخوند دروېزه زوی عبدالکریم مشهور په کریمداد هم د پلار په څېر لیکوال او شاعر وو. (په ۱۰۸۲ هـ کال د ۸۲ کالو په عمر مړ شو)
نوموړی له یوې خوا د مخزن مرتب او ټولوونکی دی او له بلې خوا په مخزن کې هم برخه لري . همدارنګه د اخوند لمسی میا عبدالحلیم هم خپله الفنامه په مخزن کې شامله کړې ده . له دوی نه پرته مصطفی محمد هم د مخزن په یو ټوک کې خپله ونډه ادا کړې ده او یو څه عباراتو نه یې ور زیات کړي دي .
د دې کورنۍ د نورو ادبي او مذ هبي شخصیتونو په لړ کې د دروېزه ورور ملا اضغر دی چې د مخزن په پای کې د ده یو شعر راغلی دی :
واورئ یارانو نبي (ص) ناست په جماعت وو
جبریل وپرې راغلی له ښه خدایه پرې راحت وو
عبدالسلام هم د ده له شاګردانو او پيروانو څخه یو بل شاعر دی چې د مخزن په یوه نسخه کې د وینا یوه نمونه تر سترګو کیږي .
همداراز د عمر خان (ملاعمر شلمانی) ، میرخان ، شیرمحمد ، رحیمداد ،عبدالرحیم او احمد نومونه د مخزن په بېلابېلو نسخو کې ما (سنګروال) لیدلي دي .